Прирачник за новоизбраните локални функционери 2013 - Зелс

73
ОБРАЗОВАНИЕ, СПОРТ И
8РЕКРЕАЦИЈА
Со почнување на процесот на децентрализација
на власта во Република Македонија, локалните
власти, меѓу повеќето надлежности, ја
преземаа и надлежноста во образованието, утврдена
во Законот за локална самоуправа (член 22, точка
8). Општините ги добија основачките права и обврски
над постојните основни и средни училишта.
За основните училишта, законската надлежност е
утврдена во членот 113 - а од Законот за основно образование
(„Сл. весник на Р. Македонија“ бр. 44/95)
и од донесената Одлука за пренесување на основачките
права и обврски над постојните основни училишта
на општините од Владата на Р. Македонија на
седницата одржана на 22 јуни 2005 година (Одлука
бр. 19-2326/1). За средните училишта законската надлежност
е утврдена во член 111 и во член 112 од
Законот за средното образование („Сл. весник на
Р.М.“ бр.44/95, 24/96) и одлуката на Владата (Одлука
бр.19-2487/1 од 22 јуни 2005 година).
Во согласност со Законот за ученички стандард („Сл.
весник“ бр. 52 од јули 2005 година) општините и градот
Скопје, од 1 септември 2007 година, ги презедоа
основачките права и обврски и врз ученичките домови.
Градот Скопје, како посебна единица на локалната
самоуправа, утврдена со посебен закон, ги доби
основачките права на сите средни училишта на неговата
територија и средношколските ученички домови,
додека основните училиште на територијата
на град Скопје се во надлежност на 10-те општини
во градот.
Општините станаа сопственици на училишните згради
и имаат обврска да се грижат за обезбедување
на квалитетни услови за одвивање на образовниот
процес. По преземањето на надлежноста во образованието,
голем број општини реализираа низа градежни
зафати во училиштата, користејќи сопствени
средства или донации.
Основното и средното училиште има својство на
правно лице и се впишува во Централниот регистар.
Секоја општина за своето подрачје води регистар на
основни и на средни училишта и за тоа доставува
податоци до Министерството за образование и наука.
Освен општински училишта (каде што основач е
општината), има и државни училишта што ги основа
Владата на Р.М. и се под ингеренции на
Министерството за образование и наука.
Основното образование во Република Македонија
е задолжително, трае девет години и се организира
во три воспитно-образовни периоди и тоа од прво
до трето одделение, од четврто до шесто одделение
и од седмо до деветто одделение.
Родителот или старателот е обврзан со закон да му
овозможи на своето дете да ја исполни обврската за
задолжително образование. Општината, пак, треба
да преземе активна улога во идентификувањето на
децата, односно на родителите коишто не ја почитуваат
обврската и да ги утврди причините за тоа, како
и да најде начини за решавање на ваквите состојби.
Во прво одделение на основно училиште родителот
е должен да го запише детето кое до крајот на календарската
година ќе наполни шест години.
Основачот го утврдува реонот на основното училиште
кое е должно да ги опфати учениците од
својот реон. Основното училиште може да запише
ученици од друг реон или од друга општина
само доколку има слободни места за запишување.
Ученикот има право на бесплатен превоз, што го организира
општината, ако местото на живеење е оддалечено
најмалку два километри од најблиското
основно училиште, во чиј реон припаѓа.
Со законските измени, од 2008 година, освен основното
образование, задолжително стана и средното
образование. Тоа, меѓу другото, подразбира,
општината да организира бесплатен превозот на
ученикот, доколку училиштето е подалеку од два километра
од неговото место на живеење. Средствата
за оваа намена општината ги добива во рамките на
блок дотацијата за средно образование.
Општината има важна улога во создавањето на целокупната
образовна стратегија на локално ниво,
која, во основа, треба да се постави како резултат на