Identyfikacja i delimitacja obszarów wzrostu i obszarów problemowych

3.7. KAPITAŁ INTELEKTUALNY I SPOŁECZNY
Czynnikiem napędzającym rozwój społeczno-gospodarczy oraz wywierającym istotny wpływ na
dobrobyt społeczny (poprawę jakości życia i wyrównywanie dysproporcji społecznych) jest kapitał
intelektualny i społeczny. Istnieje wiele definicji kapitału intelektualnego. Wspólnym wątkiem wielu
z nich jest założenie, że o kapitale intelektualnym stanowi zdobyta wiedza fachowa, doświadczenie
i umiejętności. Wielkość kapitału intelektualnego determinowana jest dostępem do edukacji,
poziomem kształcenia i systemem oświaty, umiejętnym wykorzystaniem indywidualnych
predyspozycji, stwarzaniem warunków do rozwoju umiejętności i zgłębiania wiedzy specjalistycznej.
Kapitał społeczny odnosi się do cech społecznego zorganizowania, takich jak tworzenie relacji
społecznych, jasnych reguł, ustanawianie norm i budowanie społecznego zaufania. Ułatwiają one
koordynację działań i współpracę w celu osiągania obopólnych korzyści. Współdziałanie sprzyja
podejmowaniu działań społecznie istotnych na drodze do rozwiązywania ważnych problemów
(np. walki z ubóstwem i wykluczeniem społecznym). Partycypacja społeczności lokalnych
w rozwiązywaniu problemów społecznych jest wyznacznikiem społeczeństwa obywatelskiego.
Kapitał intelektualny i społeczny odnosi się do przedsiębiorstw i społeczeństwa, jego filarem są zaś
instytucje państwowe. Niski poziom zasobów kapitału intelektualnego i społecznego może stanowić
barierę w rozwoju społeczno-gospodarczym, co nie sprzyja poprawie jakości życia. W zależności od
skali i rodzaju zdiagnozowanego problemu polityka władz może:
− wspierać rozwój kwalifikacji i umiejętności ludności lokalnej, np. poprzez dofinansowanie
specjalistycznych szkoleń dla osób starszych, bądź zajęć wyrównawczych dla słabszych uczniów,
− zachęcać do budowania społeczeństwa obywatelskiego, m.in. tworząc nowe obiekty użyteczności
publicznej (np. adaptując nieużytkowane budynki i grunty w celu utworzenia centrum kultury,
placu zabaw), organizowanie wydarzeń integrujących społeczność lokalną (np. festynów),
− wpływać na wzrost kondycji zdrowotnej ludności lokalnej, np. poprzez zwiększenie dostępności
nowoczesnych technologii diagnostyczno-terapeutycznych w placówkach opieki zdrowotnej,
promowanie zdrowszego stylu życia (np. poprzez organizowanie turniejów sportowych).
Diagnoza kapitału intelektualnego i społecznego nie jest zadaniem łatwym, ponieważ są to
zjawiska wieloaspektowe i trudno mierzalne. Określając jego poziom należy wziąć pod uwagę nie
tylko ilość (dostępność), ale i jakość zasobów ludzkich. Ocena dokonywana na podstawie danych
statystycznych nie wyczerpuje tematu i ma charakter w dużej mierze jedynie poglądowy.
W opisie kapitału intelektualnego i społecznego wzięto pod uwagę zestaw wskaźników
obrazujących takie aspekty, jak kwalifikacje siły roboczej, efektywność kształcenia, znajomość
języków obcych, społeczeństwo obywatelskie i kondycję zdrowotną ludności (tabl. 7.1).
Ocena sytuacji powiatów województwa dolnośląskiego w ujęciu przestrzennym ma na celu:
− określenie czynników, które mogą przyczynić się do rozwoju społeczno-gospodarczego,
a także tych które stanowią barierę rozwoju kapitału intelektualnego i społecznego,
− ocenę stopnia zróżnicowania powiatów pod względem jakości zasobów ludzkich i kompetencji
społecznych,
− identyfikację obszarów problemowych, w których kumulują się niekorzystne zjawiska oraz
obszarów posiadających potencjał rozwojowy w zakresie kapitału intelektualnego
i społecznego.
165