maj'12 - Polska Zbrojna

| horyzonty zabawy z bronią|
Husaria n a stole
europejskich z XVII wieku i to załatwiłoby sprawę”, tłumaczy.
Tymczasem druga połowa XVII wieku dla Polski i Europy
Środkowo-Wschodniej to okres najbardziej zróżnicowany,
barwny i przez to atrakcyjny dla fanów gier wojennych, czyli
wargamingu. Wojska Rzeczypospolitej, Rosji, Turcji, Szwecji,
kozackie i tatarskie – wszystkie były zupełnie inne, a ich dowódcy
stosowali różne taktyki na polu bitwy.
Pierwszy żołnierz
Sosińskiemu i Szwelickiemu marzyły się zasady gry, które
odzwierciedlałyby różnorodność istniejących w XVII wieku
taktyk, szyków oraz sposobów prowadzania walki i w realistyczny
sposób umożliwiły odtworzenie zachowania na polu
bitwy różnych formacji wojskowych – husarskiej szarży, obrony
szwedzkiej piechoty czy natarcia janczarów.
„Początkowo chcieliśmy stworzyć zestaw zasad dla siebie
i grona przyjaciół”, wspomina Sosiński. „W pewnym momencie
zaczęliśmy jednak naprawdę myśleć o pełnym systemie bitewnym
skierowanym do szerszego grona odbiorców”.
Momentem przełomowym było wyrzeźbienie przez
Szwelickiego miniaturowego modelu muszkietera
w skali 15 milimetrów. Okazał się on nie gorszy
niż figurki oferowane przez renomowane firmy
zagraniczne – trzymał proporcje, uwzględniono
też całe niezbędne wyposażenie. „Po raz pierwszy
pomyśleliśmy, żeby to wydawać”, opowiada autor
pierwszej figurki.
System bitewny, nazwany później „Ogniem
i mieczem”, powstawał na raty. Najpierw pojawiły
się zestawy figurek z żołnierzami niektórych polskich
i szwedzkich formacji, potem w sieci
umieszczono testowe zasady. Dziesiątki graczy
przez trzy lata je dopracowywało, rozgrywając na
stołach setki bitew i potyczek. Problemy pojawiały
się na każdym kroku, na przykład trudno było
znaleźć zakład, który odlewałby cynowe modele
z zachowaniem ich odpowiedniej jakości.
Mołojcy i janczarzy
Największą barierą, przed jaką stanęli autorzy, był jednak
brak wiedzy – mimo że obaj od dawna interesują się siedemnastowiecznym
ruchem rekonstrukcyjnym i przeczytali na ten temat
dziesiątki książek.
„Wiedzieliśmy sporo o Polsce, trochę o Rosji, Szwedach
i Kozakach, ale na przykład armia turecka była dla nas nieokreślonym
tłumem w turbanach i z łukami”, przyznaje Szwelicki.
Gdy tworzyli zasady, korzystali więc ze źródeł historycznych,
konsultowali się z historykami i prowadzili własne badania.
Nawet specjaliści miesiącami musieli się jednak mierzyć
z zagadnieniami z historii zagranicznej wojskowości. Okazało
się, że nikt nie opisywał szczegółowo składu i wyposażenia
dawnych armii. Turków udało się wreszcie rozpracować na
podstawie doktoratu napisanego po angielsku na uniwersytecie
w Istambule oraz artykułu opisującego możliwości armii
osmańskiej autorstwa konsula brytyjskiego w Smyrnie. Jak się
Aby zagrać,
trzeba kupić
figurki,
zaprojektować
skład i wygląd
poszczególnych
oddziałów,
a następnie
wszystkie
elementy
pomalować
okazało, potęga największego ówczesnego imperium na świecie
wynikała z posiadania licznych unikalnych formacji, takich
jak jazdy deli – odziani w skóry kopijnicy czy silahdarowie –
ciężko opancerzeni jeźdźcy będący gwardią samego sułtana.
„Mieliśmy szczęście, że trafiliśmy na ludzi, którzy byli zarówno
naukowcami, jak i zapalonymi graczami”, wspomina
Sosiński. Wielu danych dostarczył im główny konsultant projektu
historyk Marcin Gawęda. Zdobyte przez niego informacje
uzupełnili Michał Paradowski (struktury armii) oraz Artur
Świetlik (stroje). Nieoceniona okazała się też pomoc znanego
w środowisku rekonstrukcyjnym jeźdźca Tomasza Szajewskiego,
pracownika działu edukacji muzeum w Wilanowie
oraz Adriana Mandzy’ego amerykańskiego archeologa specjalizującego
się w badaniu pól bitewnych XVII-wiecznej
Ukrainy.
„Zwracali nam uwagę na z pozoru nieistotne szczegóły, takie
jak sposób noszenia broni palnej przez jeźdźców”, mówi Sosiński.
Dzięki temu modele wiernie odzwierciedlają rzeczywisty
wygląd żołnierzy i historyczne właściwości poszczególnych
formacji Rzeczypospolitej Obojga Narodów, Turcji, Rosji,
Szwecji, chanatu krymskiego oraz Kozaków.
Gracz może wcielić się w dowódcę
kozackiej jazdy, polskich dragonów, najemnej
piechoty niemieckiej, mołojców
kozackich czy janczarów. W pudełku
znajdują się też makiety budynków,
umocnień oraz zestawy sztandarów wzorowane
na egzemplarzach muzealnych,
szkicach z epoki i opisach źródłowych.
Zasady ze smakiem
W opublikowanym pod koniec 2011
roku opasłym podręczniku do gry udało
się zawrzeć zasady tworzenia grup bojowych
i rozgrywania scenariuszy oraz historyczne
opisy sił zbrojnych wszystkich
walczących stron. Znalazły się tu także
rysunki Marka Szyszki, znanego z wydanej
przez „Rzeczpospolitą” serii bitew, czy Pawła Głodka,
autora okładek serii książek Bellony o bataliach. Dodatkowy
smaczek stanowią zdjęcia rekonstruktorów wcielających się
w postacie z XVII stulecia.
„Ogniem i mieczem – historyczna gra strategiczna” to w tej
chwili jeden z nielicznych na światowych rynkach kompletnych
systemów bitewnych. Takie pełne gry wydają teraz wyłącznie
wielcy potentaci, jak znany z „Warhammera” i „Władcy pierścieni”
Games Workshop czy Battlefront oferujący „Flames of War”
– system odzwierciedlający bitwy II wojny światowej. „W pozostałych
wypadkach wygląda to zazwyczaj tak, że jedna firma
wypuści samą książkę z zasadami, a zupełnie inna – modele”,
tłumaczy Sosiński. „Gracze skazani są przez to na improwizację,
a wielu upragnionych formacji po prostu nie mogą nigdzie kupić”.
W „Ogniem i mieczem” dostajemy natomiast wszystko:
podręcznik, figurki i nowe dodatki, które są cały czas projektowane.
Wystarczy kupić, pomalować i siadać do bitwy.
•
116
NUMER 2 | maj 2012 | POLSKA ZBROJNA