maj'12 - Polska Zbrojna
maj'12 - Polska Zbrojna
maj'12 - Polska Zbrojna
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
horyzonty<br />
fdhdjhgjfd<br />
agnieszka markowska(2)/bogdan jaśkiewicz (3)<br />
Pierwszych zabitych zaczęto<br />
chować na Powązkach<br />
jeszcze zanim powstał tam<br />
cmentarz. <strong>Polska</strong> armia<br />
przejęła nekropolię w 1921<br />
roku, wtedy też uzyskała ona<br />
rangę cmentarza wojskowego<br />
opiekę nad Powązkami sprawowała Kuria Biskupa Polowego<br />
Wojska Polskiego. Przez cały okres międzywojenny na cmentarzu<br />
trwały prace porządkowe. Wytyczono alejki i podzielono<br />
groby na kwatery. Po lewej stronie głównej alei umieszczono<br />
mogiły żołnierzy poległych w I wojnie światowej i w czasie<br />
walk w latach 1918–1920, członków Legionów Polskich<br />
oraz Polskiej Organizacji Wojskowej.<br />
Po prawej stronie znalazła się symboliczna mogiła Dowborczyków<br />
– żołnierzy I Korpusu Polskiego w Rosji – oraz<br />
kwatera żołnierzy poległych w czasie przewrotu majowego.<br />
Osobne miejsce przeznaczono na pochówek weteranów powstań<br />
styczniowego, wielkopolskiego i śląskich. Od 1915 roku<br />
sukcesywnie powiększano też teren cmentarza. Tuż przed<br />
II wojną światową obejmował on ponad 17 hektarów, a w latach<br />
sześćdziesiątych XX wieku przyłączono ostatnie działki<br />
i powiększono nekropolię do dzisiejszych 24 hektarów.<br />
We wrześniu 1939 roku na Powązkach pojawiły się groby<br />
obrońców Warszawy i twierdzy Modlin, a także poległych<br />
w bitwie nad Bzurą. W czasie okupacji Niemcy kazali wydzielić<br />
w północno-zachodniej części nekropolii obszar około<br />
5 hektarów, gdzie urządzili kwatery dla swoich żołnierzy.<br />
Jednocześnie na cmentarzu znajdowali miejsce wiecznego<br />
spoczynku ci, którzy walczyli w podziemiu – chowano ich<br />
pod przybranymi nazwiskami.<br />
Po II wojnie na cmentarz przeniesiono zwłoki powstańców<br />
warszawskich ekshumowane ze skwerów i parków; przeznaczono<br />
dla nich kilkanaście osobnych kwater. Hołd powstańcom<br />
oddawany jest co roku w rocznicę godziny „W” przed pomnikiem<br />
Gloria Victis (Chwała Zwyciężonym). Ostatnie wojenne<br />
groby na Powązkach zajęli żołnierze I Armii Ludowego Wojska<br />
Polskiego polegli w walce o Warszawę w 1945 roku.<br />
Po wojnie władze komunistyczne najpierw przekazały<br />
cmentarz ludowemu Wojsku Polskiemu, a w 1964 roku jego<br />
gospodarzem stały się władze miasta. Połączono wtedy<br />
Cmentarz Wojskowy z powstałym po II wojnie światowej<br />
Miejskim Cmentarzem Bezwyznaniowym. Nekropolia utraciła<br />
swój dotychczasowy wojskowy status i zmieniła nazwę<br />
na Cmentarz Komunalny – Powązki. Dopiero w 1998 roku<br />
Rada Warszawy przywróciła dawną nazwę. Dziś to miejsce<br />
spoczynku jest zarządzane przez Miasto Stołeczne Warszawę<br />
– Zarząd Cmentarzy Komunalnych.<br />
Trzy aleje<br />
Cmentarz często nazywa się panteonem narodowym, co<br />
jest tym bardziej uzasadnione, że znajdują się na nim aż trzy<br />
aleje zasłużonych. Pierwsza powstała w alei głównej w 1925<br />
roku, a kolejne dwie wytyczono prostopadłe do niej w latach<br />
sześćdziesiątych. Chowano tutaj dygnitarzy politycznych oraz<br />
postacie ze świata kultury i nauki.<br />
NUMER 2 | MAJ 2012 | POLSKA ZBROJNA<br />
123
Change language