maj'12 - Polska Zbrojna

horyzonty
| kolekcja–62|
Grenadier Legii
Nadwiślańskiej
Legia Nadwiślańska to ostateczny efekt ewolucji
Legionów Polskich. Jej żołnierze byli pod bezpośrednimi
rozkazami Napoleona Bonapartego.
Łukasz Jarząbek
Prezentowany przeze mnie mundur pochodzi
z epoki napoleońskiej. Takie same nosili
grenadierzy Legii Nadwiślańskiej, zwanej
po francusku Legion de la Vistule. Przeszli oni
ciężki i chwalebny szlak bojowy – od Hiszpanii po
Rosję. W wielu bitwach wojska te poniosły olbrzymie
straty w ludziach (podczas kampanii rosyjskiej
sięgały one nawet ponad 90 procent stanu
osobowego). Najbardziej kojarzony z tą formacją
(poza generałem Chłopickim, późniejszym dyktatorem
powstania listopadowego) jest Henryk
Brandt, żołnierz, który rozpoczął służbę w tej jednostce
jako zwykły szeregowy, a skończył karierę
wojskową już po upadku Napoleona w randze generała.
Jego pamiętniki pod tytułem „Moja służba
w Legii Nadwiślańskiej” dają ciekawy obraz życia
zwykłych żołnierzy, którzy walczyli na rożnych
frontach epoki napoleońskiej.
Ze wspomnień Brandta najbardziej zapadł mi
w pamięci opis oblężenia miasta w Hiszpanii.
Grupa żołnierzy pod ostrzałem przebiegła przez
ulicę i schroniła się za prowizoryczną barykadą.
Osłona była niewysoka i żeby nie narazić się na
ogień Hiszpanów, musieli poruszać się przygarbieni.
W pewnym momencie jeden z polskich żołnierzy
zwrócił uwagę, że oficerowie też się boją,
skoro chowają się przed ostrzałem tak samo jak
szeregowcy. Pewien oficer chwycił jednego z nich
i wraz z nim się wyprostował. Hiszpanie otworzyli
ogień – żołnierz upadł z przestrzeloną głową,
a oficer niedraśnięty schował się ponownie za barykadę.
Legia Nadwiślańska powstała 20 marca 1808
roku w Bajonnie. Mundur tej formacji nawiązuje
do tradycji polskiej piechoty przedrozbiorowej zarówno
pod względem kroju kurtki, jak i żółto-granatowej
kolorystyki. Oddział był jednak na żołdzie
francuskim i całkowicie podlegał Napoleonowi.
Przedstawiony przeze mnie strój jest jedną z kilku
wersji mundurów, które nosili żołnierze tej formacji.
Braki aprowizacyjne sprawiały, że często
dosyć swobodnie podchodzono do zaleceń regulaminowych.
Moje wyposażenie ma przypominać
takie, jakim dysponowali frontowcy. Strój mam
wprawdzie kompletny, ale niektóre elementy potraktowałem
dość swobodnie. Taka dowolność to
nie tylko ułatwienie przy kompletowaniu umundurowania,
lecz także dodatkowy smaczek. Rekonstruktor
może bowiem odróżniać się od pozostałych
wymyślonymi przez siebie detalami, oczywiście
pod warunkiem że będą one odpowiadać
prawdzie historycznej.
Ówcześni żołnierze mieli obowiązek dbać
o swoje umundurowanie, na co dowodem niech będzie
cytat z ówczesnych przepisów mundurowych:
„Zastąpienie effektów i broni utraconych idzie
na koszt żołnierza, jako też i zniszczenie onych
pochodzące z niedbalstwa jego. Zastąpienie effektów
nie będzie miało mieysca [inaczej] tylko
w trzecim miesiącu kwartału po wyjściu ich trwałości,
chyba, żeby inne na to rozkazy wydane były
[...]. Za porżnięcie i zniszczenie ubioru: 5 lat do
kaydan. Ucieczka z effektami
rządowemi lub korpusowemi:
5 lat robót publicznych.
Przedaż lub zastawienie broni,
ubioru lub oporządzenia: 5 lat
do kaydan”.
W następnym numerze:
wojownik germański
NUMER 2 | MAJ 2012 | POLSKA ZBROJNA
129