ZaÅ‚Ä cznik 10 - Fundacja Polsko-Niemieckie Pojednanie

Sobibór - badania archeologiczne...
lazaret, czyli miejsce do rozstrzeliwania osób chorych i niedołężnych. Łącznie przebadany
został obszar o powierzchni 18 arów. Większość obiektów nieruchomych
została wyeksplorowana w połowie i w większości przesiana w celu pozyskania najmniejszych
artefaktów. Dotyczyło to również warstw humusowych, horyzontalnych
i pozaobiektowych. Odkryto łącznie 290 obiektów nieruchomych, z których zdecydowana
większość to dołki posłupowe towarzyszące dwóm rowom stanowiącym
pozostałość po wysokim płocie „Himmelfahrtstrasse”. Większość z odnalezionych
zabytków ruchomych to artefakty spoza przebiegu „Himmelfahrtstrasse”. Pochodzą
głównie z zasypiska obiektu E oraz pierwszych obiektów obozu II.
Wyniki badań 17
Początkowo tzw. „Himmelfahrtstrasse”, od ostatniego zakrętu przed komorami
gazowymi, których relikty powinny znajdować się pod asfaltowym placem z pomnikiem,
biegła w kierunku południowym, ale tylko na odcinku długości 5 m. Dalej
nastąpił kolejny zakręt w kierunku południowo-wschodnim o około 30° i odcinek do
kolejnego zakrętu miał około 90 m. Za skrzyżowaniem z „Aleją Pamięci” 18 znajdował
się kolejny zakręt na południowy-wschód, tym razem o kolejne 15-20°. Na tym
odcinku droga ta biegła na długości około 55-60 m, po czym nastąpił ostatni zakręt,
po którym „Himmelfahrtstrasse” biegła już dokładnie w kierunku wschodnim, po
40 metrach dochodząc do rejonu obozu II. Sumując wszystkie odcinki uzyskujemy
wynik około 240 m. Na wschodnim końcu „Himmelfahrtstrasse” rów południowy
(obiekt 250) posiadał dwa doły posłupowe od strony wewnętrznej. W odległości
około 17 m na wschód od zakończenia wschodniego „Himmelfahrtstrasse” natrafiono
na regularnie prostokątne zagłębienie o wymiarach około 6 x 2 m i głębokości
do 0,5 m, które może być pozostałością po tzw. „Kasie”. Niemcy przyjmowali
w niej od więźniów, zmierzających już w kierunku komory gazowej, wartościowe
rzeczy w fikcyjny depozyt. Na południe od tzw. „Kasy” odkryto 8 dołów posłupo-
17
Na podstawie badań archeologicznych prowadzonych w latach 2000 - 2011 na terenie po byłym
niemieckim obozie zagłady w Sobiborze opracowane zostały pierwsze mapy geodezyjne (1;2000
i 1:1000) dotyczące tego terenu. Bardzo precyzyjnie weryfikują i opisują stan dotychczasowej
wiedzy na temat topografii tego terenu. (1) Mapa (1/G. Fajge) terenu byłego niemieckiego obozu
zagłady w Sobiborze (1:200), Firma Geodezyjno-Projektowa „GEPRO” s.c., Włodawa 2010;
(2) Mapa (2/G. Fajge) terenu byłego niemieckiego obozu zagłady w Sobiborze (1:200), Firma
Geodezyjno-Projektowa „GEPRO” s.c., Włodawa 2010; (3) Mapa (4/G. Fajge), Mapa – teren byłego
hitlerowskiego obozu zagłady w Sobiborze. Mapa z oznaczeniem zasięgu prac archeologicznych –
lata 2001 – 2011oraz z inwentaryzacją obiektów – rok 1951 (1:1000), Firma Geodezyjno-Projektowa
„GEPRO” s.c., Włodawa 2011.
18
Powstała na terenie Muzeum Byłego Hitlerowskiego Obozu Zagłady w Sobiborze „Aleja Pamięci”
jest symbolicznym pomnikiem ostatniej drogi jaką przebywali więźniowie obozu zmierzając
w kierunku komory gazowej. Sobiborska „Aleja Pamięci” ma przypominać, że Niemcy dokonali
tu 300 tys. morderstw. Uwidocznienie osobistych losów anonimowej liczby ofiar jest celem „Alei
Pamięci”. Zasadzone zostały wzdłuż niej drzewa i ustawione kamienie z tabliczkami upamiętnienia.
Z każdym drzewem i z każdym kamieniem, który nosi imię ofiary, przywrócona zostaje z niepamięci
określona osoba.