ZaÅ‚Ä cznik 10 - Fundacja Polsko-Niemieckie Pojednanie

Marek Bem, Wojciech Mazurek
w transporcie nr 53. Dowiedział się, że transport ten został wysłany do Sobiboru.
Starał się znaleźć więcej informacji. Wiedział, że byli fotografami. Posiadali
w Paryżu własne studio. Wysyłali listy do babci i mamy Yorama do Maroka. To babcia
otrzymywała listy. Znalazł jeszcze inne nazwisko – Benzaken. Poprosił mamę
o jakieś bliższe informacje na temat rodziny Benzaken. Zaczęło powtarzać się nazwisko
- Freba Benzaken. Wujowie Yorama nazywali się Morris Benzaken i Jacob
Benzaken. Mama Yorama nie wiedziała, kim jest Freba. Zaczął wypytywać rodzinę.
I wtedy odkrył, że jego dziadek, który nazywał się Samuel Benzaken poślubił właśnie
tą kobietę, Frebę. I mieli dwójkę dzieci: Morrisa i Jacoba. W latach 30. wyjechali
do Paryża. To dziadek kupił im studio. Zaczęli z matką pracować w Paryżu.
Wtedy Yoram postanowił znaleźć informacje dotyczące Sobiboru. Szybko zauważył,
że w tych wszystkich miejscach, do których poszedł nie było żadnych interesujących
wiadomości na ten temat. Były jakieś ogólne informacje, takie, które można znaleźć
w każdej książce. Tak jak gdyby ktoś posługiwał się metodą „kopiuj – wklej”. Wszyscy
pisali to samo. Postanowił, więc pojechać do Sobiboru. Pewnego dnia wyjechał
z grupą młodzieży z Izraela do Polski. Nie wiedział, czego może się spodziewać. Po
prostu przyjechał do Włodawy. I tak spotkaliśmy się. Jak się okazało szybko znaleźliśmy
wspólny język. Zaczęliśmy rozmawiać o historii obozu. Nawiązaliśmy współpracę.
Początkowo wydawało się to tylko marzeniem i jakimś szalonym planem.
Ale spełniło się. Nawiązaliśmy współpracę z Wojciechem Mazurkiem. Znałem go
już od wielu lat. Jest bardzo rzetelnym i skrupulatnym archeologiem z wieloletnim
doświadczeniem. W październiku 2007 r. rozpoczęliśmy na terenie obozu w Sobiborze
badania archeologiczne. Mimo, że pracowaliśmy dosyć krótko znaleźliśmy
wiele ciekawych artefaktów. Powiązaliśmy nasze badania z pracami archeologicznymi,
które miały miejsce w 2001 r. Prowadził je wówczas profesor Andrzej Kola.
Opierając się na badaniach profesora próbowaliśmy ustalić gdzie znajdowała się
komora gazowa. To było główne założenie wykopalisk. Osiągnęliśmy pewne rezultaty.
Następnie w lipcu 2008 r. przyjechała do Sobiboru grupa geofizyków z Kanady
i z Uniwersytetu Hartford. Sporządziliśmy mapę satelitarną obozu. Przy użyciu najnowocześniejszych
urządzeń geofizycznych amerykańska i kanadyjska ekipa zbadała
część obszaru Obozu III. Zebraliśmy także punkty GPS z całego obozu. Było to
niezmiernie istotne, ponieważ teraz możemy na bieżąco weryfikować te informacje
z wynikami badań archeologicznych i wstępną analizą zdjęć lotniczych z roku 1940
i 1944. Odkryliśmy kilka obszarów, w których jak przypuszczamy znajdują się ludzkie
szczątki. Yoram Haimi jest dumny z prowadzonych prac. Brał udział we wszystkich
sobiborskich ekspedycjach archeologicznych od 2007 r. Zawsze podkreślał to,
że badania archeologiczne prowadzi nie tylko dla samych badań i efektów naukowych.
Robi to także dla swojej rodziny. Dla uczczenia ich pamięci. Jest przekonany,
że dzięki tym pracom i ich efektom będzie mógł pomóc również tym wszystkim
innym rodzinom, które do dzisiaj nie wiedzą praktycznie nic o tych, których zabrano
im do Sobiboru.
(Marek Bem)