ZaÅ‚Ä cznik 10 - Fundacja Polsko-Niemieckie Pojednanie

Sobibór - badania archeologiczne...
i paleniu gruzu w innym miejscu, ziemia zachowała ślady wcześniejszego używania.
Często ślady takie są bardzo wyraźne, ponieważ roślinność potrzebuje czasu,
żeby się w pełni odbudować, szczególnie, gdy konstrukcje wymagały zrównania
z ziemią, co powodowało, że na powierzchni pojawiło się podłoże glebowe pozbawione
organicznego użyźniania. W Sobiborze, podobnie jak w innych obozach „Akcji
Reinhardt”, piaszczysta gleba zachowała szczególnie dobrze ślady ogrodzenia.
Kopanie dołów, w których umieszczano słupy powodowało, że jałowe podglebie
było naruszone. Gdy wykopano i pozbywano się słupów, pozostawało jałowe miejsce,
na którym trawa i inne rośliny z trudem mogły odrosnąć. Na zdjęciu lotniczym
zjawisko to można zaobserwować w postaci równo rozmieszczonych białych punktów.
Inne użycie ziemi pozostawia także wyraźne ślady 26 .
26
Na bazie zdjęć lotniczych terenu przed oraz po byłym ośrodku zagłady w Sobiborze wykonanych
w 1940 r, 28 marca 1944 r. i 28 i 30 maja 1944 r. i (GX – 168 – SK – 98-124, GX – 5081 – 8-9,
GX – 8102 – SK – 187, GX – 19265/713,714, 719) z wykorzystaniem ich jako tła, zespół
dokumentujący badania archeologiczne (Yoram Haimi, Wojciech Mazurek, Marek Bem, Andrzej
Kikowski, Grzegorz Fajge, The Herinneringscentrum Kamp Westerbork) opracował plany –
wizualizację wybranych elementów infrastruktury obozowej i poobozowej na terenie po byłym
obozie : (1) Plan obozu z wynikami badań archeologicznych z lat 2000 – 2007 – wykonany przez The
Herinneringscentrum Kamp Westerbork w 2008; (2) Plan obozu z wynikami badań archeologicznych
z lat 2000 – 2007 naniesionymi na zdjęcia lotnicze z lat: 1940, 1944/a, 1944/b, 1971, 2006.(3)
Wizualizacja planu obozu: ogólny plan obozu (nr1-5), przedpole obozowe, komora gazowa, kolejka
wąskotorowa, The Herinneringscentrum Kamp Westerbork, konsultacje Marek Bem, Westerbork
2008; (4) Wizualizacja planu obozu: plan ogólny(wersja 1-4), obóz I, obóz II, brama wjazdowa,
panorama obozu, Marek Bem, Andrzej Kikowski, Warszawa 2003; (5) Wizualizacja planu obozu
– film nr 1-3, Marek Bem, Andrzej Kikowski, Warszawa 2004; (6) Plan obozu z zaznaczonymi
obiektami pozostałymi po obozie (stacja kolejowa, dom komendanta , wieża obserwacyjna, kapliczka) i budynkiem obecnego muzeum; (7) Plan
z drogą prowadzącą w kierunku obozu III; (8) Plan z drogą prowadzącą z obozu II do komory
gazowej tzw. „Himmelfahrtstrasse” z tłem szkicu przygotowanego przez Aleksandra Peczerskiego;
(9) Plan z elementami infrastruktury obozu I i przedpola obozowego; (10) Plan z elementami
infrastruktury obozowej: rampa kolejowa, baraki sortownicze, obóz II i „Himmelfahrtstrasse”; (11)
Fragment zdjęcia lotniczego terenu po byłym ośrodku zagłady (część przedpola obozowego, rampa
kolejowa, obóz I i II); (12) Plan z elementami infrastruktury obozu: droga do komory gazowej, barak,
w którym przed wejściem do komory rozbierały się kobiety i dzieci, wschodnia część terenu obozu
(13) Plan obozu – lokalizacja części obozu II i „Himmelfahrtstrasse”; (14) Plan obozu – lokalizacja
infrastruktury obozu IV; (15) Plan obozu (nr 1-3) – lokalizacja rezultatów badań archeologicznych
2001 – 2009; (16) Plan obozu z wynikami badań archeologicznych prowadzonych na terenie po
byłym niemieckim ośrodku zagłady w Sobiborze w latach 2000 – 2001; (17) Plan obozu z wynikami
badań archeologicznych przeprowadzonych w latach 2001 – 2010, Marek Bem, Grzegorz Fajge,
Włodawa 2010.