ZaÅ‚Ä cznik 10 - Fundacja Polsko-Niemieckie Pojednanie

Sobibór - badania archeologiczne...
dawy. Wyżej znajduje się obóz. Był on ogrodzony podwójnym drutem kolczastym,
który był poprzeplatany gałązkami i gałęziami, w taki sposób, żeby nikt nie mógł
zajrzeć do obozu. Nie mogę dokładnie podać powierzchni obozu. Z góry szerokość
mogła wynosić 150m. Długość bramy do fos 350 m. W dolnym lewym rogu narysowałem
tor postojowy i rampę. To było miejsce rozładunku przybywających Żydów.
Powyżej naszkicowałem bramę i budynek wartowników. Straż mogła być położona
trochę bardziej na lewo od ogrodzenia. Na prawo od straży narysowałem magazyn
broni, kwaterę Ukraińców, jadalnię i kwaterę, w której również ja podczas swojego
pobytu w Sobiborze mieszkałem. Przed chwilą uzupełniłem szkic i narysowałem dom,
któremu dałem numer 10. Dom ten stał już zanim obóz został zbudowany. Mieszkał
w nim Stangl. W górnym lewym rogu obrzeżyłem pewną część obozu i napisałem
„Warsztaty Żydów”. Ta część obozu stała już jak przybyłem. Były to baraki, w których
umieszczono warsztaty krawców, szewców, złotników i innych. Ta opisana część
obozu przedstawia obóz I. Z prawej strony znajdował się obóz II. Numerem 4 określiłem
budowę zarządu. Tam mieszkał administrator. W prawym rogu mojego szkicu
zaznaczyłem drzewostan. Za nim odgraniczyłem obóz III. W nim znajdowały się
cmentarz, duża kwatera dla Żydów, pozycja MG ( karabin maszynowy) i numerem
5 komorę gazową. Między obozem III i zarządem leżało lotnisko i plac musztry. Od
zarządu do komory gazowej poprowadziłem krętą kreskę, której dałem numer 7.
To był tzw. Schlauch. Z tego, co sobie przypominam przybywało najwyżej 10 wagonów
na tor postojowy. Po tym jak pociąg się zatrzymał, zamykano bramę a pociąg
obstawiano ukraińskimi załogami wartowników. Nie wiem jak przebiegało rozładowywanie.
Zakładam, że Żydzi wysiadali. Następnie byli prowadzeni na plac koło zarządu.
W tym czasie, kiedy byłem w Sobiborze, nie było baraków, gdzie oni by się
rozbierali. Na tym miejscu Żydzi musieli się rozebrać, osobno kobiety, osobno mężczyźni.
Ten cały przebieg widziałem tylko jeden raz. Przed rozebraniem wygłaszał Michel
przemowę. Mówił im, że przybyli oni pracować i w celu zasiedlenia. Wymagano,
żeby wcześniej wzięli kąpiel i dezynfekcję, żeby zapobiec rozprzestrzenieniu się zaraźliwych
chorób. Po przemowie rozbierało się tylu Żydów, ile mieściło się w komorze
gazowej. Według moich oszacowań mieściło się w jednej komorze gazowej około
40, 50 osób. Po tym jak Żydzi się rozebrali przeprowadzano ich przez tzw. Schlauch.
Schlauch był przejściem o szerokości 1 ½, który był otoczony drutem kolczastym. Żydów
przez Schlauch do komory gazowej nie przeprowadzali Niemcy, lecz wyłącznie
Ukraińcy. W budowli numer 5 na moim szkicu znajdowały się trzy komory gazowe.
Na frontowej stronie była mała budowla, w której znajdował się silnik rosyjskiego
czołgu T 34. Dokładnie tego nie wiem, ponieważ go nie widziałem. Opowiadano nam
tylko o tym. Po tym jak Żydzi przekroczyli komory gazowe, Ukraińcy zamykali drzwi.
Na pytanie przerywające odpowiadam, że nie zauważyłem, żeby Niemcy brali w tym
udział. O ile widziałem, brali w tym udział tylko uzbrojeni Ukraińcy. Silnik, który
wytwarzał gaz, był obsługiwany przez Ukraińców, a dokładniej – był to jeden Ukrainiec
o imieniu Emil i niemiecki kierowca samochodu o nazwisku Bauer. O Ukraińcu
imieniem Emil wiem, że później we Włoszech przeszedł do partyzantów. Nie wiem,
co się z nim stało. Bauer pochodził z Berlina, czy dokładniej mówiąc przybył z Ber-