ZaÅ‚Ä cznik 10 - Fundacja Polsko-Niemieckie Pojednanie

Sobibór - badania archeologiczne...
to zakamuflować. Niemcy postanowili zlikwidować obóz, najprawdopodobniej na
początku zimy w 1943 r. […]” 11 .
Już na koniec października 1945 r. zaplanowano w Ministerstwie Sprawiedliwości
konferencję prasową na temat wyników dochodzeń w sprawach „obozów unicestwienia”,
utworzonych przez okupanta niemieckiego na terenie Polski. Główna
Komisja Badania Zbrodni Niemieckich w Polsce prosiła Prokuratora Okręgowego
w Lublinie o nadesłanie do 26 października 1945 r. sprawozdania z materiałów dochodzeniowych
w sprawie obozu „przy stacji kolejowej Sobibór”. W sprawozdaniu
miały być uwzględnione istotne dane z oględzin miejsca zbrodni, dowodów rzeczowych
i zeznań świadków, które odtwarzają organizację obozu, skład osobowy
uwięzionych tak pod względem narodowościowym, jak i przynależności państwowej,
tryb życia uwięzionych, ich traktowanie, praktykowane sposoby unicestwiania,
przypuszczalna ilość zamordowanych, usiłowanie ze strony okupanta zatarcia śladów
dokonanych zbrodni oraz okres czasu istnienia obozu 12 .
Prokurator A. Schnierstein w następujący sposób, 23 listopada 1945 r., opisał
wyniki dochodzenia w sprawie sobiborskiego obozu śmierci (fragmenty):
„[…] Obóz w Sobiborze Niemcy zlikwidowali wkrótce po buncie, czyli po 14
października 1943 r. Zlikwidowano go w sposób następujący:
Komorę gazową wysadzono w powietrze, w miejscu, gdzie się znajdowała, oględziny
sądowe ujawniły jedynie resztki gruzów, uniemożliwiające ustalenie jej przestrzeni
i rozmiarów; baraki spalono lub rozebrano i wywieziono; popiół i resztki
kości po spalonych zwłokach rozrzucono w płytkich rozległych dołach i przysypano
piaskiem, a następnie w miejscach tych posadzono sosnowy las i dziś rosną tam dwuletnie
sosenki; wieża strażnicza i inne budowle też zniesione. Na miejscu pozostały
tylko zręby domów mieszkalnych /po gestapowcach i strażnikach/, gdyż okna, drzwi
i resztki urządzenia porozbierała okoliczna ludność. W dochodzeniu pozostają do
wykonania następujące czynności: przesłuchanie szeregu świadków w rozmaitych
miejscowościach kraju, w związku, z czym wysłane zostały szczegółowe rekwizycje,
które częściowo wracają już po załatwieniu, oraz starania zmierzające do uzyskania
oryginalnych planów obozu/wysłano w tym celu stosowną korespondencję [..]” 13 .
W październiku 1946 r. śledztwo w sprawie byłego obozu zagłady w Sobiborze
zostało zakończone.
11
Transkrypcja z wywiadu Shoah z Janem Piwońskim przeprowadzonego przez Claude’a Lazmanna
dla filmu Shoah.
12
List Głównej Komisji Badania Zbrodni Niemieckich w Polsce do Prokuratora Sądu Okręgowego
w Lublinie, Kazimierza Schniersteina, Kraków 16 listopada 1945 r.
13
Sprawozdanie Prokuratora Sądu Okręgowego w Lublinie A. Schniersteina z dnia 23 listopada
1945 r.(Nr I Dz. 1438/45) do Głównej Komisji Badania Zbrodni Niemieckich w Polsce Kraków,
Straszewskiego 41 do Sędziego Apelacyjnego Śledczego Józefa Skorzyńskiego w Radomiu,
ul. Żeromskiego 63 m. 1.