ZaÅ‚Ä cznik 10 - Fundacja Polsko-Niemieckie Pojednanie

Sobibór - badania archeologiczne...
grupa Ukraińców pod dowództwem dwóch Niemców SS-manów i pilnowała tego terenu.
Po nich przybyli junacy, lecz nie wiem, co oni tam robili, właściwie, poza tym,
że szukali złota […]” 11 .
Irena Sujko: „[…] po ustaniu dowozu więźniów rozebrane zostały na terenie
obozu budowle, ziemia została zaorana i na całym terenie zasadzone zostały sadzonki
sosnowe. Płot ogradzający obóz rozebrany został również. Obsługa obozu tak
niemiecka jak i rekrutująca się z jeńców radzieckich opuściła teren obozu zagłady
w Sobiborze, co pamiętam dokładnie, przy końcu miesiąca grudnia 1943 roku. Datę
tą pamiętam dokładnie, dlatego, że po upływie kilku dni po wyjeździe tej obsługi, ja
wyjechałam również z Sobiboru do Białej Podlaskiej[…]” 12 .
Czesław Sójka: „[…] w krótkim czasie po wybuchu buntu być może po upływie
około miesiąca czasu Niemcy rozpoczęli likwidację obozu. Początkowo przejawiało
się to w tym, że transporty przychodziły coraz rzadziej a w końcu przestały w ogóle
przychodzić. Następnie po wymordowaniu więźniów zatrudnionych w warsztatach
urządzenia obozu zniszczyli” 13 .
Jan Piwoński: „[…] Żydzi zatrudnieni do wyburzania obozu, mieli za zadanie
zasadzić drzewa na terenie, który wcześniej zrównali z ziemią. Wiem też, że Żydzi
musieli wypełnić i przykryć dziury powstałe po wysadzeniu betonowych budynków
znajdujących się wewnątrz obozu. Nie wiem, co stało się z Żydami, którzy zlikwidowali
obóz, ale wiem, że nikt nigdy nie widział ich, żeby go później opuszczali. Słyszałem,
że wszystkich zabili. Późną jesienią, gdzieś tak pod koniec października albo na
początku listopada 1943 Niemcy, którzy byli w obozie, wyjechali z Sobiboru. Wiem,
że Niemcy wysłali z obozu ubrania, gdyż sam widziałem, jak je załadowano do wagonów
i wysłano poza teren obozu. Wiem też, że wysłali skrzynie pełne różnych rzeczy.
Skrzynie były długie na 1 metr i bardzo ciężkie. Wiem, że były ciężkie, ponieważ
sam je podnosiłem. Z nalepek na skrzyniach, które przeczytałem, dowiedziałem się,
że były przeznaczone do Berlina. Grupa Ukraińców zaniosła te skrzynie do wagonu
bagażowego, a następnie jakiś niemiecki oficer uzbrojony w pistolet maszynowy
wsiadł do tego wagonu. Dowiedziałem się od Ukraińców, że skrzynie zawierały złote
monety, nie złoto i monety, ale właśnie złote monety. Własowcy powiedzieli mi też, że
być może w środku jest też drogocenna biżuteria i kamienie szlachetne […]” 14 .
11
Franciszek Parkoła, protokół przesłuchania świadka, (brak sygn. akt sprawy), Lublin, dnia 5 maja
1967 r.
12
Irena Sujko, protokół przesłuchania świadka, (numeru akt sprawy – brak), Lublin, dnia 1 lutego
1968 r.
13
Czesław Sójka, protokół przesłuchania, nr sprawy Ko. Kpp. 91/67, Biała Podlaska, dnia 8 lipca
1967 r.
14
Jan Piwoński, protokół przesłuchania, ZStL-643/71-4-445/446, Lublin, dnia 29 kwietnia
1975 r.