ZaÅ‚Ä cznik 10 - Fundacja Polsko-Niemieckie Pojednanie

Marek Bem, Wojciech Mazurek
Fot. 46. Plan wykonany na zlecenie Sądu w Hagen (1984 r.) w związku z toczącym się apelacyjnym
procesem sądowym przeciwko Karlowi Frenzlowi
Nie można dokładnie stwierdzić, jaką wiedzę na temat masowego mordu Żydów,
w czasie II wojny światowej, miał rząd sowiecki. Raporty z terenów okupowanych
przez Niemców, które dotarły do Moskwy, nie zostały do dzisiaj udostępnione badaczom.
Związek Sowiecki, druga potęga militarna, polityczna i gospodarcza ówczesnego
świata, pozostał bierny wobec zagłady Żydów europejskich. Stąd Żydzi nie
mogli spodziewać się ratunku. Stalin był zdecydowanym antysemitą, nie tolerował
Żydów. Był sprawcą zagłady wielu najwybitniejszych przedstawicieli narodu żydowskiego.
Nie ma najmniejszych wątpliwości, że w 1943 r. partyzanci radzieccy
penetrujący obszar w okolicach Włodawy i Sobiboru po drugiej stronie rzeki Bug
posiadali szczegółowe informacje na temat działalności niemieckiego ośrodka zagłady
w Sobiborze. Do dzisiaj nie zostały udostępnione opinii publicznej wszystkie
materiały z procesów sądowych toczących się w ZSRR przeciwko byłym wachmanom.
Część tych dokumentów dotycząca zeznań np. Razgonajewa, Danilczenki,
Pankowa, Pawli, Szulca pokazuje jak cenne mogą być to źródła do poznania historii
Sobiboru. Prawdopodobnie w trakcie dochodzenia sądowego i postępowania
prokuratorskiego, na początku lat sześćdziesiątych minionego wieku (przez zespół
śledczy KGB przy Ministerstwie Sprawiedliwości ZSRR), przeciwko ujawnionym,
mieszkającym na terenie ZSRR, byłym strażnikom obozowym z Sobiboru przygotowano
plan ośrodka zagłady w Sobiborze. Plan ten potwierdza zbieżność wiedzy
radzieckich analityków historii obozu w Sobiborze z efektami podobnych śledztw
i dochodzeń toczących się, w tym samym czasie, w Europie zachodniej. Plan ten
odnalazłem w archiwach lubelskiego IPN w aktach dotyczących przesłuchań Szulca
Emmanuela Henrykowicza z dnia 27 kwietnia 1961 r. w Winnicy (ZSRR).