ZaÅ‚Ä cznik 10 - Fundacja Polsko-Niemieckie Pojednanie

Sobibór - badania archeologiczne...
Całość prac lokalizowana była (przyjmując oznaczenia numerów hektarów, zastosowane
w trakcie badań profesora A. Koli: (od I do LXIII) na mapie topograficznej
w skali 1:1000 założonej w roku 1991 przez Przedsiębiorstwo Produkcyjno-
Eksportowe „Expol“ Spółka z o.o. w Lublinie, będącej w posiadaniu Muzeum we
Włodawie.
Przebieg badań
Badania archeologiczne o charakterze nieinwazyjnym, oparte na pomiarach
geofizycznych przeprowadzone zostały w dniach 02-06.08.2004 r. Poszukiwania
reliktów ogrodzenia obozu rozpoczęto kilka dni wcześniej. Całością prac kierował
mgr Wojciech Mazurek, pomiary geofizyczne prowadzili Gerd Plaumann i Meinrad
Reibelt z firmy Büro für Geophysik Lorenz z Berlina. Przed rozpoczęciem prac terenowych
uzgodniony został ich harmonogram, ustalona siatka pomiarowa lokalizacji
badań, zgodna z układem geodezyjnym i siatką przyjętą przez profesora A. Kolę.
W pierwszej kolejności zostały przeprowadzone pomiary geomagnetyczne, których
celem było odnalezienie lokalizacji obozu IV. W tym celu wyznaczony został na
podstawie relacji świadków teren między obozem III i kaplicą o powierzchni 5 tys.
m 2 . Zgodnie z metodą pracy grupy geofizycznej założona została siatka pomiarowa
złożona z taśm geodezyjnych, rozciągniętych na osi W-E co 3 m od osi “0”, za którą
przyjęto linię łączącą węzły XIX i XXVI. Odczyt pomiarów następował wzdłuż
wyznaczonych linii oraz po obu jej stronach w odległości 1 metra od taśmy. Kolejny
odczyt następował co 25 cm, dawało to w obrębie jednej ćwiartki hektara łącznie
10 600 pomiarów anomalii magnetycznych, a na obu ćwiartkach 21 200 odczytów.
Całość pomiarów została przetworzona za pomocą 2 programów w postać mapy
(kartogram) występowania anomalii magnetycznych na przebadanym terenie.
W następnej kolejności przeprowadzone zostały pomiary już dwoma metodami,
geomagnetyczną i elektromagnetyczną w rejonie obozu III, konkretnie na przedłużeniu
obiektu E odkrytego przez ekipę profesora Koli oraz na południe od niego,
w rejonie anomalii stwierdzonych w trakcie odwiertów. Łącznie wytyczony został
obszar o powierzchni 1 ha. W części przebadanej przez ekspedycję profesora A. Koli
w 2001 r. natrafiono na czytelne zagłębienie porośnięte wysoką, ostrą trawą. Również
dalej na południe odnotowano liczne, chaotyczne zagłębienia, prawdopodobnie
po wykopach rabunkowych. Na powierzchni tych zagłębień znalezione zostały dwa
żelazne kubki emaliowane białą farbą oraz cylindryczna konkrecja zaprawy betonowej
z dużą ilością domieszki żwiru.
Jako ostatni teren badań geofizycznych wytypowano odcinek nieużytkowanej
drogi leśnej (prawdopodobnie tożsamej z „Himmelfahrtstrasse”), położonej na zachód
od budynku muzeum, w rejonie której ekspedycja profesora A. Koli znalazła
kilka obiektów – rzeczy osobistych ofiar Sobiboru. Od tej osi odmierzone zostało
5 m. w kierunku NE oraz 10 m w kierunku SW, tworząc pas o szerokości 15 m
i długości 70 m, aż do zakrętu drogi w kierunku wschodnim.