Spektroskopia pojemnościowa wybranych defektów w ...

następuje poślizg części kryształu wzdłuŜ określonej płaszczyzny sieciowej. Dyslokacjekrawędziowe oznacza się symbolem ⊥ (pionowa kreska w symbolu dyslokacji oznaczadodatkową półpłaszczyznę, pozioma – płaszczyznę poślizgu) lub symbolem odwróconym;rys. 2.1. Dyslokacja krawędziowa moŜe przemieszczać się w krysztale równieŜ przez wspinanie,które zachodzi dzięki dołączaniu się nowych atomów do krawędzi dodatkowej półpłaszczyzny(np. mogą to być atomy zajmujące poprzednio połoŜenia międzywęzłowe) lub odłączaniu sięatomów od krawędzi dodatkowej półpłaszczyzny i ich migracji do wakansów.Rys. 2.1. Dodatnia (a) i ujemna (b) dyslokacje krawędziowe.Między przesuniętą a nieprzesuniętą częścią kryształu moŜe utworzyć się inny rodzajdyslokacji z wektorem Burgersa równoległym do linii dyslokacji. Jest to dyslokacja śrubowa.Jeśli w płaszczyźnie poślizgu nie ma przeszkód hamujących ruch dyslokacji śrubowej, to moŜeona przemieszczać się przy małych napręŜeniach stycznych. W wyniku przesunięć poszczególnepłaszczyzny atomowe przekształcają się w powierzchnie śrubowe.Między granicznymi przypadkami dyslokacji krawędziowej i śrubowej moŜliwe sądowolne kombinację dyslokacji, złoŜone z dyslokacji krawędziowych i śrubowych, w którychlinia dyslokacji tworzy dowolny kąt z wektorem Burgersa. Jest to tak zwana dyslokacjamieszana. Przykładem takiej dyslokacji jest dyslokacja sześćdziesięciostopniowa, która moŜewystępować w kryształach z tetraedryczną koordynacją o strukturze diamentu, blendy cynkowejbądź wurcytu (kąt między wektorem Burgersa a linią dyslokacji wynosi 60 0 ). Linie dyslokacjinie mogą urwać się wewnątrz kryształu. Powinny one być albo zamknięte, tworząc pętle, albokończyć się na jego powierzchniach.Wokół linii dyslokacyjnej wytwarza się pole napręŜeń mechanicznych. Energia związanaz tymi napręŜeniami jest stosunkowo duŜa i w przeciwieństwie do defektów punktowychdyslokacja nie moŜe pojawić się w krysztale samoistnie (np. w wyniku drgań cieplnychatomów). Oznacza to, Ŝe dyslokacja nie jest defektem termodynamiczne równowagowym, azatem moŜe być całkowicie usunięta z kryształu. Gęstość dyslokacji w kryształach zwykle waha6