ऋतुगंध वसंत 2013– 14काव्याचा मुख्य गाभा चोवीस अष्ट्पदी असून त्या कं दर बारा सगाीत चोवीस प्रबंधात सवभागल्या आहेत. प्रत्येक प्रबंधािा अनुरूप व सूचक नांव सदिेिेअसून त्याच्या सुरुवातीस व शेवटी सुरस श्िोकही आहेत. बहुतेक अष्ट्पदीत आठ श्िोक आहेत. संस्क त काव्याइतके च जयदेवािा संगीत व न त्य यांचेहीसम्यक ज्ञान होते. या सवा अष्ट्पदी सवसशष्ट् ियीत बांधल्या असून त्या कोणत्या रागात व तािात गाव्यात याचेही मागादशान के िेिे आहे. त्यात मुख्यत्वेमािव, मािवगौड, गुजारी, वसंत, रामकरी, कण ाट, देशाख, देशी, गोंडकरी, वराडी, देशवराडी, भैरवी, सबभास, रामकरी या रागांचा व रूपक, सनस्सार, यसत,कतािी, अष्ट्तािी या तािांचा समावेश आहे. न त्य व गायनाखेरीज अनेक भाषािंकार काव्यािंकार व मनोरम कल्पनाही गीतगोसवंदात ठायी ठायी सदसूनयेतात. िघु-गुरु अक्रांच्या सुयोग्य बांधणीतून न त्यािा आवश्यक ियही साधिेिी आहे.जयदेवाच्या रसभावानुकू ि, अत्यंत मधुर व कु शि रचनासौष्ठवामुळे गीतगोसवंदाचे मुळाबरहुकू म भाषांतर करणे अशक्य आहे. सवा भारतीय व अनेक युरोपीयभाषांमध्ये गीतगोसवंदाची भाषांतरे झािी आहेत. सर सवल्यम जोन्स, बाब ारा स्टोिर समिर, डसवन अनोल्ड व जॉजा काईट यांची इंसग्िश भाषांतरे सुपररसचतआहेत. खेरीज सिश्चन िॅसन या जमान पंसडताने गीतगोसवंदाचे िॅसटन भाषेत रूपांतर के िे आहे. अनेक भारतीय सविानांनीही गीतगोसवंदावर इंग्रजीतून सवपुििेखन के िे आहे. मराठीतीि अनेक संत, पंत व िोककवींनी त्याच्या आधारे सवपुि काव्य रचना के िी आहे.िसितिवङ्गितापररशीिनकोमिमियसमीरे ।मधुकरसनकरकरसम्बतकोसकिकू सजतकु ञ्जकु टीरे ।। अ ३-१म दुििवंग ितेवरर गंसधत येत असनि मियाचा।कु हुकु हु सवहरत कोसकळ मंडसप साथ थवा भ्रमरांचा । अ३-१सवहरसत हररररह सरसवसन्ते ।न त्यसत युवसतजनेन समम् ससख सवरसहजनस्य दुरन्ते ॥ धसवहरत हरर, मनहर ऋतुराजा ।नाचत नवरमणींसह श्रीहरर, सवरह अनावर झािा॥धउन्मदमदनमनोरथपसथकवधूजनजसनतसविापे ।असिकु िसंकु िकु सुमसमूहसनराकु िबकु िकिापे ॥ अ ३-२सप्रयकर असता दूर हुंदके मदनव्यथेने प्रमदांचेबकु िफु िांच्या कुं जी रुं जी थवे घासिती भ्रमरांचे ॥अ ३-२म गमदसौरभरभसवशंवदनवदिमाितमािे ।युवजनहृदयसवदारणमनससजनखरुसचसकं शुकजािे॥ अ ३-३हररणमदा नवदि हरवी पररमि पररवेष तमािा ।पळस सुमन चमके ,स्मर नख करर तरुण मनावरर घािा ॥अ ३-३मदनमहीपसतकनकदण्डरुसचके सरकु सुमसवकासे ।समसितसशिीमुखपाटसिपटिक तस्मरतूणसविासे॥ अ ३-४कनक सुशोसभत न पसतदंड जणु के शर कु सुम फु िोरे ।मधुकर भासत पाडि कु सुमी स्मर शर शामि सारे ॥ अ ३-४सवगसितिक्तज्जतजगदविोकनतरुणकरुणक तहासे ।सवरसहसनक न्तनकु न्तमुखाक सतके तकदन्तुररताशे॥ अ ३-५सवरहे व्याकु ि जना पाहुनी सस्मत नव करुणफु िामहाराष्ट्र मंडळ ससंगापूर 70 शासिवाहन शके 1935
ऋतुगंध वसंत 2013– 14भािा होउन कसणस के वडा सवदीणा करर हृदयािा ॥ अ ३-५माधसवकापररमििसिते नवमासिकजासतसुगन्धौ ।मुसनमनसामसप मोहनकाररसण तरुणाकारणबन्धौ॥ अ३-६मािसत गंध तरि सुटिा नवमाधसवका सन कु मारी ।सहजसखा युवकांस, मुनींससह भुिवी मोहक भारी ॥अ ३-६स्फु रदसतमुक्तितापरररम्भणमुकु सितपुिसकतचूते ।व न्दावनसवसपने पररसरपररगतयमुनाजिपूते॥ अ ३-७सजसत िता कसिकासह वेसढसत पुिसकत तरुसस रसािा।व ंदावनवन पावन पररसर करर स्वजिे रसवबािा॥अ३-७(रसवबािा- यमुना)श्रीजयदेवभसणतसमदमुदयसत हररचरणस्म सतसारम् ।सरसवसन्तसमयवनवणानमनुगतमदनसवकारम्॥ अ ३-८हे जयदेव रसचत कवन उजसळ हररचरणस्म सतसारा ।वन फु िता ऋतुपसतसमयी अनुसरर मन मदनसवकारा॥ अ ३-८दरसवदसितमल्लीवक्तल्लचञ्चत्पराग- प्रकसटतपटवासैव ासयन् काननासन।इह सह दहसत चेतुः के तकीगन्धबन्धुुः प्रसरदसमबाणप्राणवद्न्धवाहुः॥ १-८उमित डु िताती मोगरा जासत वेिीरजकण बहु तेणे कानने गंध ल्यािी ।सवतरत सनजगंधा के तकी सचत्त जाळीसुहृद मदनजीवा वायु तो गंधशािी॥१-८उन्मीिन्मधुगन्धिुब्धमधुपव्याधूतचूताङ्कु रिीडत्कोसकिकाकिीकिकिैरुद्ीणाकणाज्वराुः।नीयन्ते पसथकै ुः कथं कथमसप ध्यानावधानक्णप्राप्तप्राणसमासमागमरसोल्लासैरमी वासराुः॥ १-९मोहोरा मधुगंध धुंद सुटिा भ ंगास आकसषातोशाखे कोसकळ खेळती किकिे उच्चस्वरे गाजतो ।यािाकार कसेबसे ढकसिती येता समोरी सदनासांगाती क्ण प्रेसमके असतसुखे दाटून येती मना ॥१-९मराठी रुपांतर : धनंजय बोरकरमहाराष्ट्र मंडळ ससंगापूर 71 शासिवाहन शके 1935