Euskal sukaldaritzaz - Etxepare, Euskal Institutua
Euskal sukaldaritzaz - Etxepare, Euskal Institutua
Euskal sukaldaritzaz - Etxepare, Euskal Institutua
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Jatearen plazera<br />
kultura gisa<br />
El gusto por la comida<br />
como cultura<br />
Pleasure in Food as a Culture<br />
Ez da erraza esaten zergatik atsegin duten euskaldunek<br />
hainbeste ongi jatearekin zein mahaiaren bueltarekin<br />
zerikusia duen oro. Nolanahi ere, gogoko<br />
dugu jan-kontua, eta gure bizitzaren parte handi bat<br />
har tzen du; zalantzarik gabe, sukaldaritzak garrantzi<br />
handiagoa du gure artean, beste lekuetako, kulturetako<br />
eta bestelako ohiturak dituzten gizajendeen<br />
artean baino. Jatekoa estimatzea eta gure solasaldietan<br />
jan-kontuak hizpide izatea gure idiosinkrasiaren<br />
parte dela esan daiteke, nahiz eta garaiotan bizi<br />
garen lainoan dena berdindu eta pobretzen den eta<br />
ohiturak ere lausotu egiten diren.<br />
Gure izaeraren ezaugarri hori ulertzea ez da erraza,<br />
hemen ez baitugu, gerrateetan izan ezik, gosete<br />
handirik pairatu historian barrena, Europa zaharrean<br />
gertatu den moduan; eta, produkzioaren aldetik ere,<br />
ez dugu ezer berezirik ekoizten. Garai batean, aitzindari<br />
izan ginen alturako arrantzan; balea-arrantzan<br />
hasi ginen, aurrena gure kostaldean bertan eta gero,<br />
XV. mendetik aurrera, Ternuaraino joan ginen, balea<br />
eta bakailaoa arrantzatzera. 1<br />
Ez naiz historiako ikasgaiak eman-zalea, baina badakit<br />
britainiarrek euskal arrantzaleei (baita portugaldarrei<br />
ere) ezagutzen diren lehenengo kontratu-lizentziak<br />
eman zizkietela, beren itsasoetan arrantzan<br />
egin eta bakailaoa manipula zezaten. Gure iragan loriatsua<br />
hotzak akabatutako euskal arrantzale zailduei<br />
zor diegu, hortaz; gure arbasoek gadidoak arrantzatu<br />
eta gatzunetan jartzen zituzten, gatza kanpotik inportatuz<br />
eta ahal bezala ordainduz. Ondo kostata,<br />
seguruenik.<br />
Gurean hori guztia gertatzen zen bitartean, Amsterdamen,<br />
adibidez, garai hartarako guztiz modernoa<br />
zen eraikin batean, produktu exotikoen kotizazioari<br />
buruz aritzen ziren eztabaidan, edota, beste herrialde<br />
batzuetan, monumentuak eraikitzen zizkieten espezie-merkataritzan<br />
espezializatu eta aberastu ziren<br />
merkatariei eta nabigatzaileei. <strong>Euskal</strong>dunen artean<br />
ez zen halakorik izan; asko jota, gure kostaldera heldutako<br />
balea baten bila bi traineru irten eta lehian