Euskal sukaldaritzaz - Etxepare, Euskal Institutua
Euskal sukaldaritzaz - Etxepare, Euskal Institutua
Euskal sukaldaritzaz - Etxepare, Euskal Institutua
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
58<br />
Lau euskal saltsa esanguratsuenetatik hiru: pil-pila (zuria), berdea, bizkaitar era (gorria) / Tres de las cuatro salsas típicas vascas: pil-pil (blanco),<br />
verde, a la vizcaína (rojo) / Three of the four traditional sauces in the Basque cuisine: pilpil (white), green sauce, Bizkaian sauce (red)<br />
aldetik bereizten dituen muga printzipala. Sukalderako<br />
zer koipe hautatu da kontua: gurinaz edo<br />
oliba-olioaz prestatuko dugu janaria? Auzi horretan<br />
ez dago erdibiderik. Donibane Lohizunetik aurrera<br />
guztiz desberdina da sukaldeko usaina.<br />
Baina heldu diezaiogun honaino ekarri gaituen puntuari:<br />
nola definitu euskal sukaldaritza, hain kontzeptu<br />
lausoa eta zehaztugabea delarik?<br />
Zuhurtziari kasu eginez, esango dugu euskal sukaldaritzaren<br />
kontzeptuan faktore anitz sartzen dela; hau<br />
da, lehen esandako guztiak markatu egiten du, zalantzarik<br />
gabe, gure sukaldaritzaren identitatea: tradizioak,<br />
produktuek, kozinatzeko moduak... Baina, jakina,<br />
horrek guztiak balio du munduko beste edozein<br />
sukaldaritzarako ere. Nola azaldu, orduan, ezagutzen<br />
ez gaituztenei, zerk definitzen eta bereizten gaituen?<br />
Lehen esan dugun guztia azpimarratu dezakegu,<br />
adibidez; hau da: esan dezakegu gure plater askotan<br />
garrantzi betea duela ehundurak, zaporearen gaine-<br />
tik jartzen dugula faktore hori. Esan dezakegu gure<br />
sukaldaritzan ez direla produktuak asko manipulatzen,<br />
ia ez ditugula erabiltzen saltsa konplexuak eta<br />
ezta espeziak eta belar lurrintsuak ere, gure plater<br />
guztiak etengabe errepikatzen diren osagai gutxi<br />
batzuekin prestatu baitaitezke: tipularekin, baratxuriekin,<br />
perrexilarekin, piperrekin... Eta kito, hor bukatzen<br />
da zerrenda.<br />
Kontu honetaz ari garelarik, neuk entzun nion lehenbiziko<br />
aldiz Juan Mari Arzaki honako hau esaten:<br />
“Munduko beste sukaldaritza guztietatik bereizten<br />
gaituen gauza bakarra lau saltsa dira”. Eta erabat<br />
ados nago berarekin. Saltsa horietatik aparte, gure<br />
sukaldaritzan daukagun gainerako guztia, berezitasun<br />
eta ñabardura txiki batzuk gorabehera, munduko<br />
beste edozein tokitan topa genezake. Baina badira<br />
lau saltsa gure artean eta hemen bakarrik aurki daitezkeenak.<br />
Lau saltsa eta lau kolore bakar: saltsa gorria,<br />
saltsa berdea, saltsa zuria eta saltsa beltza.