Vel 249. 963 Tweede Kamer.

973
28ste VERGADERING. — 12 DECEMBER 1933.
2. Vaststelling van hoofdstuk XA (Departement van Sociale Zaken) der Rijksbegrooting voor 1934.
(Voorzitter e. a.)
De motie van orde wordt verworpen met 50 tegen 22
stemmen.
Tegen hebben gestemd de heeren Boon, Goseling, van de
Bilt, van Dobben de Bruyn, Duymaer van Twist, van der
Weijden, Engels, mevrouw Bakker—Nort, de heeren Terpstra,
van Dijk, Rutgers, Bierema, Aalberse, Schaepman, van Dijken,
van Poll, Schilthuis, Joekes, Smeenk, Wielinga, Louwes,
Weitkamp, Bakker, Tüanus, Lingbeek, van den Heuvel,
Westerman, Lovink, van Dis, van Hellenberg Hubar, de Geer,
Zijlstra, van Rappard, Kortenhorst, Snoeek Henkemans,
Eeber, van Voorst tot Voorst, Schouten mejuffrouw Meijer,
de heeren Teulings, Ebels, Fleskens, Groen, Amelink, van
Boetzelaer van Dubbeldam, Vervoorn, Visscher, Loerakker,
van Kempen en de Voorzitter.
Vóór hebben gestemd de heeren van den Tempel, Cramer,
Wijnkoop, van der Heide, Albarda, van der Sluis, K. ter
Laan, Thijssen, Brautigam, van Houten, Usselmuiden, de
Visser, Eaber, J. ter Laan, Drces, mejuffrouw Groeneweg,
de heeren van Zadelhoff, IJzerman, Schaper, van Braambeek,
Drop en Steinmetz.
De artikelen 12fi tot en met 129 worden achtereenvolgens
zonder beraadslaging en zonder hoofdelijke stemming aangenomen.
Beraadslaging over artikel 130, luidende:
„Bijdragen voor moreelen steun f200 000."
Mevrouw Bakker—Nort: Mijnheer de Voorzitter! Met groote
waardeering heb ik kennis genomen van den aanvankelijken post
van f 200 000 subsidie, bestemd om, in samenwerking niet
andere organen, den geestelijken en zedelijken nood der werklooze
jeugd te lenigen. Een post, die, zoo noodig, naar ik hoop,
verhoogd zal worden.
In het interessante werkje ,,Zorg voor de werklooze Jeugd",
van den heer D. Hoogland, directeur van bet Bureau voor
Kinderbescherming, heb ik gelezen, dat in plus minus 200 gemeenten
door samenwerking van autoriteiten en particuliere vereenigingen
iets gedaan wordt voor de vakopleiding, ontspanning
en algemeene ontwikkeling van de werklooze jeugdige jongens
en meisjes.
Mijnheer de Voorzitter! Dit werk heeft mijn volle sympathie
en waardeering. Het gaat er bij mi] immers niet alleen om, de
ondraaglijke leegte van het tegenwoordige leven op nuttige en
aangename wijze kleur te geven, doch ook om voor de toekomst
de werkeapiciteit der werklooze jeugd te onderhouden en te ontwikkelen.
Maar het trof me in dit verslag van prachtig opbouwend
werk, dat slechts hier en daar iets wordt vermeld omtrent
speciale vakopleiding van het werklooze meisje, om haar voor
de toekomst te behoeden voor demoraliseerenden lediggang en
finaneieele afhankelijkheid, gelijk dit op velerlei en gelukkige
wijze wel wordt gedaan voor den werkloozen jongen.
Toch hebben telkens commissies, die deze quaestie hebben
bestudeerd, gewaarschuwd: vergeet dat werklooze meisje nier;
zoo bij voorbeeld op het congres van het K.V.V. in 1931 te
Utrecht, en de commissie, die op het congres in 1932 te Utrecht
is samengesteld om rapport uit te brengen. Zij zeggen allen:
denk aan het werklooze meisje; tracht haar door eenvoudige
vakopleiding geschikt te maken, bij voorbeeld voor hulp in de
huishouding, naaister of werkster voor het sociale werk in de
fabrieken of kinderverzorgster.
Dit zijn alle typische vrouwelijke beroepen, die niet alleen het
ongehuwde meisje een kans op bestaan geven, maar waarvan
zij de kennis ook later, gehuwd, in het gezin kan toepassen.
In de verslagen omtrent het werk voor de werklooze jeugd in
de verschillende gemeenten kon ik weinig bemerken, dat met
de waarschuwing en de adviezen van deze commissies werd
rekening gehouden. Slechts in enkele gevallen werd melding
gemaakt van speciale vakopleiding voor meisjes. Zoo heb ik met
instemming het verslag gelezon van burgemeester en wethouders
van Etten en Leur en van Schiedam. In Etten en Leur werd i
(Bakker—Nort e. a.)
melding gemaakt van een naaisterscursus, waardoor 34 meisjes
een bestaan hebben gevonden, terwijl ook in Schiedam uitstekend
werk voor meisjes is verricht.
Vakcursussen voor huishoudelijken arbeid zijn bij uitstek praetisch
en nuttig. Want juist op het gebied van de huishoudelijke
vakken is er in ons land een groot gebrek aan werkkrachten.
Wij hebben ongeveer 80 000 buitenlandsche meisjes voor de hulp
in de huishouding. Zou het nu niet goed zijn om de werklooze
Nederlandsche meisjes, die hiervoor geschikt zijn, hiervoor bekwaam
te maken, zoodat zij, althans voor een deel, de taak van
de buitenlandsche meisjes kunnen overnemen? Wanneer in verschillende
gemeenten, waar men zich bezighoudt met het
mooie sociale werk voor de werklooze jeugd, eenvoudige cursussen
werden opgericht om meisjes te bekwamen in koken,
schoonhouden, wasschen, naaien en haar op deze wijze degelijke
elementaire practische kennis bij te brengen, dan zou er
veel in het belang van de werklooze Nederlandsche meisjes, voor
wie thans de fabriekspoorten zijn gesloten, en ook voor de huismoeders
zijn gedaan.
Nu heb ik gezien, dat deze post van f 200 000 niet alleen bestemd
is voor streng intellectueel werk. Zij kan ook voor algemeene
ontwikkeling en eenvoudige vakopleiding dienen. Daarom
zou ik den Minister willen vragen, of hij niet kan bevorderen,
dat meer aandacht wordt geschonken dan tot nog toe het geval
was aan eenvoudige vakopleiding, o. a. voor huishoudelijke hulp,
ten behoeve van de werklooze meisjes.
Ik wil nu nog één punt aanroeren, en daarmede zal ik eindigen.
Wij zien hoeveel belangeloos en belangrijk werk wordt gedaan
voor de algemeene ontwikkeling en ontspanning van de werklooze
jeugd. Ik heb nergens gelezen, dat die cursussen uitsluitend
toegankelijk zijn voor jongens. Maar ik heb ook nergens
kunnen lezen, dat die cursussen in alle gemeenten opengesteld
zijn voor meisjes en jongens. Wanneer hier en daar dergelijke
cursussen alleerf worden gegeven voor de werklooze jongens, dan
zou ik Zijn Excellentie willen verzoeken, deze ongegronde uitsluiting
van werklooze meisjes op te heffen.
De ïeer Smeenk: Mijnheer de Voorzitter! Het gaat er hier in
de eerste plaats om, wat gedaan wordt voor de ontwikkeling van
de jeugdige werkloozen, maar daarover niet alleen. Er is in de
laatste twee jaar ook heel veel gedaan voor de ontwikkeling en
betere scholing van werkloozen, die een ietwat hoogeren leeft ij l
hebben, zoodat zij onder het begrip „jeugdige werkloozen" niet
meer vallen. Dat werk verdient in hooge mate toejuiching. Ik
heb van nabij kunnen zien, van hoe groote beteekenis het is,
vooral in de groote gemeenten, wanneer menschen van tusschen
de 20 en 30 jaar een zekere ontwikkeling hebben en die ontwikkeling
dreigt heelemaal verloren te gaan, doordat zij niet in de
gelegenheid zijn praotisch in het bedrijfsleven te werken; ik
zeg, dat het van groote beteekenis is, als die menschen in de
gelegenheid gesteld worden onder deskundige en bekwame leiding
zich verder technisch en intellectueel te bekwamen. Ook
onder de betrokkenen is een stijgende belangstelling voor dit
werk te constateeren, zoodat alleen in Amsterdam zich reeds
enkele duizenden jeugdige werkloozen voortdurend geven om
deze cursussen behoorlijk te volgen, hetgeen moreel en intellectueel
van de grootste beteekenis is voor ons volk. Ook het werk
van de Christelijke best uursbonden, het organiseeren van kampen,
waarin de jongelui worden beziggehouden en een tijdlang
worden gebracht buiten de drukkende sfeer der werkloosheid,
om ze meer levensmoed te geven en om ze nuttig te onderrichten,
is van groote beteekenis.
Nu kan ik niet controleeren of alles, wat daarover gezegd
wordt, juist is, maar men zegt: in 1932 is voor dit werk uitgegeven
f 200 000; in 1988 beeft dat werk zich buitengewoon sterk
uitgebreid; niet alleen dat men den ontwikkelingsarbeid ter hand
heeft genomen in de groote gemeenten, maar ook in tal van
kleine plaatsen heeft men de organisatie daarvan op zich genomen
en een instituut als de P. B. N. A. doet ontzaglijk veel
om dat worlc in kleinere plaat°on moelijk te maken. Als nu in
i totaal, terwijl het werk zoo ontzaglijk is toegenomen, hetzelfde