Vel 249. 963 Tweede Kamer.

1002
2Sste VERGADEBING. — 12 DECEMBER 1933.
2. Vaststelling van hoofdstuk VI (Departement van Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen) der Eijksbegrooting voor 1934.
(Wijnkoop e. a.)
mogelijk worden en kan voor zoo min mogelijk geld relatief het
beste onderwijs worden gegeven, dat het kapitalisme überhaupt
kan geven, waarbij ik u, Mijnheer de Voorzitter, natuurlijk niet
behoef te zeggen, dat een kapitalistische maatschappij altijd
aan het slechtere onderwijs gebonden blijft, omdat het altijd
blijft onderwijs, gebonden aan de kapitalistische klasse. Dat
neemt echter niet weg, dat het openbaar onderwijs de eenige
grondslag voor goed onderwijs is en dat de strijd van de arbeiders
tegen de kapitalisten om dat onderwijs zoo goed mogelijk
te doen zijn de basis levert voor beter onderwijs; maar de heer
Marchant denkt er niet aan om den grondslag van de gelijkstelling
te verlaten. Integendeel, hij houdt juist absoluut vast aan
wat het onmogelijk maakt om met minder geld, om met weinig
geld eenigszins behoorlijk het onderwijs in te richten.
De heer Ketelaar heeft gesproken over de commissie-Butgers.
Nu weet ik wel, en dat is de methode, welke men er op
nahoudt, men heeft die commissie natuurlijk gedrongen in de
lijn, waarin de geheele historie van het onderwijs in deze eeuw
is gegaan en welke ik zooeven heb geschetst. Maar men kan
niet ontkennen, dat de commissic-Eutgers is geboren uit een
drang, die op dat oogenblik bij een goed deel van de Nederlandsche
publieke opinie, onder invloed van den strijd van do
arbeidersklasse, maar in ieder geval bij het strijdend proletariaat
aanwezig is, om wel is waar het onderwijs relatief minder
duur te doen zijn en een hoop overtollig geld te doen afsnijden,
maar dan door mderdaad, ik zal niet direct zeggen de basis van
de gelijkstelling reeds volledig weg te werken, maar in elk geval
te ondermijnen. Ik zeg niet, dat dat de bedoeling was van den
heer Eutgers als zoodanig, maar wel van degenen, die gestreefd
hebben om op dat oogenblik de commissie te hebben, die moest
nagaan, hoe met het beschikbare geld het onderwijs het beste
kon zijn. Toen echter die commissie er eenmaal was, heeft men
juist op dat gebied niets tot stand gebracht, maar is men
integendeel op de oude paden voortgegaan.
Dat is de historie, Mijnheer de Voorzitter! Nu is het feit alleen,
dat wij hier op het oogenblik voor onze algemeene beschouwingen
maar een kwartier hebben gekregen, hetgeen voor mij al haast
weer is afgeloopen, en er eigenlijk hier geen belangstelling voor
deze zaak is, wel ook een bewijs, hoe men bezig is de zaak van
het onderwijs in deze crisis den derden en nu definitie ven stoot
in deze eeuw te geven. Nu is het wel kras, als uitgerekend, dat
de heer Marchant naar aanleiding van een zaak, die mij natuurlijk
niet verder raakt, nl. artikel 36 van de Nederlandsche ge­
]« ofsbelijdenis, komt sprek-en over ,,de vrijheid van liet onderwijs";
daarmede zou het zijn gedaan, zoo zegt hij, als hij daarop
inging.
Met de vrijheid van den inhoud van het onderwijs is het echter
volkomen gedaan sedert de heer Cort van der Linden te
zamen met den heer Troelstra hier in Nederland het openbaar
onderwijs hebben vermoord en daarvan is de heer Marchant, dat
weten wij immers, van het begin af aan een voorstandre geweest.
Hoe wil hij nu een ander verwijten, dat „de vrijheid
van het onderwijs" thans door ,,de Nederlandsche Geloofsbelijdenis"
zou worden vermoord I Uit dit alles is slechts één lijn
te trekken. En rechts, Mijnheer de Voorzitter, wil ik ook in deze
zaak van het onderwijs de eer geven, die aan rechts in dezen
voor zijn eigen zaak toekomt. Hoe heeft rechts, al is het dus
mijn overtuiging niet, de tegenwoordige ongelukzalige zaak van
het bijzonder onderwijs van het begin van deze eeuw af en nu
nog iederen dag door kunnen zetten? Door strijd en door niets
dan strijd. Daarom zeg ik tegen de vrienden van het openbaar
onderwijs, natuurlijk in de eerste plaats die op het klassestandpunt
staan, maar ook zelfs, die op een ander standpunt staan.
dat het vaststaat, dat er maar dén weg is, die kan leiden tot het
overwinnen van deze eeuwige afbraak van het openbaar onderwijs
en dat is niet doorgaan onder al die jukken, die de vrijzinnig-democratische
Minister en vroeger anderen hebben opgesteld,
maar de openlijke strijd, de klassenstrijd, en in dezen op
de basis van het algemeen openbaar onderwijs.
De heer Zandt: Mijnheer de Voorzitter! Het stelsel van elk
wat wils, dat aan onze huidige onderwijswctgeving ten grond
(Zandt.)
slag ligt, toont bij de uitvoering in de practijk hoe langer hoe
meer onhoudbaar te zijn.
Krachtens dat stelsel werd aan elke categorie van menschen,
zelfs aan die der godloochenaars, het recht toegekend met Overheidsgeld
een eigen school te stichten. Daardoor ontstond er een
ver gaande versplintering in het onderwijs en rezen allerlei scholen
als paddestoelen uit den grond. Het gevolg daarvan was, dat het
onderwijsbudget met het jaar klom en een paar jaar terug het
schrikbarende cijfer van 160 millioen aanwees. Dit enorme bedrag
was in normale tijden voor ons kleine land reeds veel te
hoog, maar valt in deze drukkende tijden in het geheel niet
door de zwaar beproefde bevolking te dragen. Het moge waar
zijn, dat de onderwijsbegrooting van dit jaar met eenige millioenen
verlaagd is, maar ook dan nog gaat zij verre boven onze
krachten uit.
Dit is het groote financieele bezwaar, dat de huidige schoolwetgeving
aankleeft en ook in de toekomst zal blijven aankleven.
Niet alleen toch heeft het Eijk met een ontzaglijk bedrag
van millioenen en millioenen te betalen, maar daarbij worden
ook op de gemeenten zeer hooge lasten gelegd. Het volk
dreigt er onder te bezwijken. De geweldige bedragen kunnen
op den duur niet opgebracht worden.
De Minister heeft zich dan ook, ik neem aan zeer ongaarne,
al genoodzaakt gezien om bezuinigingsmaatregelen te treffen,
die van uit het kamp van zijn vrienden en medestanders beantwoord
zijn met tal van op­ en aanmerkingen, die hem niet
aangenaam in de ooren geklonken moeten hebben. In die kringen
toch ziet men in de gepleegde handelingen van den Minister,
doordat men daarin het openbaar onderwijs ten achter
gesteld achtte bij het bijzondere een inbreuk op het huidige
onderwijsstelsel. De opheffing van vele kleine scholen verklaarde
men strijdig te zijn met de pacificatie, zooals de Onderwijswet
van 1920 die bracht.
Afgezien van de ondraaglijke financieele lasten, die het door
mij gewraakte systeem noodwendig met zich moet brengen en
waardoor het schipbreuk moet lijden, wanneer het consequent
en volledig wordt doorgevoerd, rijzen er voor ons bedenkingen
van nog al ernstiger aard. Het is voor ons een onoverkomenlijk
bezwaar, dat krachtens het thans vigeerende stelsel ongeloof en
bijgeloof jaar op jaar in hun onderwijs gesteund worden door
millioenen uit de Staatskas. Een zeer groot deel van ons volk
w-ordt nu met behulp van Eijksgelden opgevoed buiten en tegen
Gods Woord in theorieën, die zeer verderfelijk zijn. Eome en de
revolutie varen daar wel bij. De openbare scholen zijn menigmaal
een kweekplaats van socialisme en communisme, hetgeen in
Amsterdam onlangs nog eens weder overvloedig duidelijk is gebleken.
Volgens mededeelingen in het Voorloopig Verslag toch
werd daar onder de kinderen op de lagere scholen verspreid een
blaadje, geheeten : De Boodc Schoolbcl. Nu moge de Minister
dienaangaande in zijn Memorie van Antwoord mededeelen, dat
hij den burgemeester van Amsterdam geschreven heeft, dat deze
had te zorgen, dat herhaling van het aan den dag getreden euvel
voorgoed is uitgesloten zoowel in als in de omgeving der scholen,
maar toch is daarmede de geest, waarmede zeer velen van het
onderwijzerspersoneel bij de openbare scholen bezield zijn, metterdaad
niet veranderd. Veelzeggend in dezen is wel een volgend
bericht, ontleend aan Do Bottcrdammcr. Het luidt: Een jong
Christelijk onderwijzer hield in zijn standplaats Zondagsschool
in een lokaal der openbare school en liet onwetend een briefje
met Bijbeltekst tusschen de banken vallen, hetwelk des Maandagsmorgens
de communistische openbare onderwijzer vond.
Deze diende daarover in een brief zijn beklag bij burgemeester
en wethouders in, die den Christelijken onderwijzer waarschuwden,
dat zoo iets niet meer mocht voorkomen.
Mijnheer de Voorziiter! Het feit, dat thans op zoo ontzaglijk
vele scholen, tot stand gekomen en in stand gehouden met Bijksen
gemeentefinanciën, Gods Woord contrabande is, maakt het
ons onmogelijk, met de groote massa mede te jubelen over de
pacificatie van 1920. Antirevolutionnairen en Christelijk-historischen
mogen daaraan luide hun hulde brengen en haar als een
rrooten zegen der coalitie bij liet volk aanprijzen, krachtens
Stantskundig-Gereformeerd beginsel kunnen en mogen wjj niet