Vel 249. 963 Tweede Kamer.

(Voorzitter e. a.)
965
28ste VERGADERING. — 12 DECEMBER 1938.
2. Vaststelling van hoofdstuk XA (Departement van Sociale Zaken) der Rijksbegrootiug voor 1984.
Wijziging van het Wetboek van Koophandel en van de wet
van 17 November 1933 (Staatsblad n°. 618) tot wijziging van
het Wetboek van Koophandel, het Wetboek van Burgerlijke
Rechtsvordering, de Zegehvet 1917, de Bankwet 1919, de Geldschieterswet
en de Wet vnn 25 Juli 1932 (Staatsblad n°. 405)
naar aanleiding van het Verdrag tot invoering van een eenvormige
wet op cheques (260);
Regeling van den invoer van brood en deeg (262).
Aan de orde is de behandeling van het ontwerp van wet tot
vaststelling van Hoofdstuk XA (Departement van Sociale
Zaken) der Rijksbegrooting voor het dienstjaar 1934 (2).
De beraadslaging over Afdeeling VI (Werkverschaffing en
Steunverleening) in het algemeen, waarbij tevens aan de orde
is do motie van orde van den heer Drees c.s., betreffende het
bedrag van de Rijksbijdragen voor steunverleening en werkverschaffing
in 1934 en het niet verlagen vim de steunnormen
(Stuk n°. 12), wordt hervat.
De heer Slotemaker de Bruïne, Minister van Sociale Zak-en,
zet zijn rede voort en zegt: Mijnbeer de Voorzitter! Ik kan de
beantwoording van de verschillende sprekers, die over het onderwerp
van werkverschaffing en steunverleening hebben gesproken,
niet aanvangen zonder een kort woord van volkomen medeleven
met zoovelen in ons volk, die thans door stoffelijke en
zedelijke zorgen zoozeer gedrukt zijn. Ik ben overtuigd, dat wij
het mogelijke alleen zullen kunnen doen door een werkelijke
samenwerking van alle krachten en groepen. De Overheid, de
maatschappelijke organisaties en de afzonderlijke personen zuilen
zich moeten afvragen, wat wij doen kunnen om het leed
minder zwaar te maken. Ik voeg er bij, dat, naar mijn overtuiging,
elke redevoering, die alarmecrend is zonder eenig positief
nut voor onze werkloozen te kunnen afwerpen, alleen maar
daartoe strekken kan, dat het onzen mannen en vrouwen nog
moeilijker wordt om hun evenwichtigheid te bewaren. En ik
dank de heeren Bakker en Loerakker zeer, dat zij woorden hebben
gevonden, waaruit blijkt, dat zij de moeilijkheden voor de
Regeering, ook voor den Minister van Sociale Zaken, volkomen
verstaan; zelfs dan verstaan, wanneer zij het niet met ieder
onderdeel van het beleid eens zijn.
Mijnheer de Voorzitter! Eer ik de vier groote vragen ga behandelen,
die door do geachte afgevaardigden in het debat zijn
gesteld, moge ik twee bijzonderheden afdoen. Het eene betreft
een onderwerp, door den geachtcn afgevaardigde den heer Hiemstra
genoemd en handelend over hetgeen er voor de zorg van
de jeugdige werkloozen gedaan wordt. Ik wil dat thans niet beantwoorden,
omdat het mij bekend is, dat meer dan één van
de Kamerleden bij artikel 130 op deze materie wil terugkomen.
Het andere betreft de opmerking van de geachte afgevaardigden
de heeren van Houten, Bakker en Hiemstra, dat het meermalen
lang duurt eer beslissingen afkomen over aanvragen om
subsidie voor een werkverschaffing. Uiteraard ben ik voor critiek
open. Ik mag daarbij den wensch uitspreken, dat een eventueele
critiek in de eerste plaats is concreet, zich niet algemeen
uitspreekt, maar een bepaald geval op het oog hebbe; in de
tweede plaats, dat zulk een sreval nog aan de orde zij en niet al
reeds zij afgedaan, en in de derde plaats, dat men bij zijn critiek
billijk is, hetgeen beteekent, dat men rekent met deze gegevens:
dat het aantal aanvragen zeer groot is, dat deze aanvragen aanleiding
geven tot ernstig onderzoek en dat, afgezien van het
onderzoek voor elk der aanvragen op zich zelf, er ook naar
moet worden gestreefd, om de te scheppen werkgelegenheid over
het gansche land te verdeden. Wanneer men nu deze voorwaarden
vervult, waarvan de billijkheid niet zal worden ontkend, en
men weet dan, dat er in de maanden November en December
tot den Uden van deze maand 579 gevallen zijn beslist in gunstigen
zin, dus binnen 6 weken aan 579 aanvragen is voldaan;
wanneer men bovendien weet, dat er op het oogenblik nog 150
gevallen in onderzoek zijn, dan wil het mij voorkomen, dat er
voor redelijke klacht geen aanleiding meer is.
Mijnheer de Voorzitter! Ik kom thans tot het eerste groote
onderwerp, nl. het algemeen financieel beleid van de Regecring,
(Minister Slotemaker de Bruïne.)
speciaal gesteld natuurlijk in verband met de werldoozenz.org.
Het onderwerp is door de Kamer reeds tweemaal aan de orde
gesteld en door do Regeering reeds tweemaal beantwoord. Ik
mag dus met een kort woord volstaan. Het zijn vier dingen, die
ik zeggen moet. In de eerste plaats: voor de Regeering is het
verkrijgeu van een sluitend budget hoofdzaak; ook krachtens
haar overtuiging, dat een ontreddering van de publieke financiën
het allerergst treffen zal de minst draagkrachtigen in ons
volk en het allerernstigst bedreigt onze sociale voorzieningen.
Ook ik persoonlijk ben rotsvast er van overtuigd, dat men
voor onze sociale voorzieningen en voor onze werkloozenzorg
niet beter doen kan dan met alle macht medewerken aan het
vinden van een sluitende begrooting; en alleen deze onwrikbare
overtuiging stelt mij in staat om te doen, wat ik doe, en om
te laten, wat ik laat; overeenkomstig mijn overtuiging, in het
belang van ons volk. Maar in ieder geval is de eerste gedachte
van de Regeering: Ook uit sociale overwegingen moet het
budget sluiten.
Het tweede, dat ik zeg, is: dat het aangeven van nieuwe
bronnen van inkomsten, ten einde daardoor aannemelijk te
maken, dat nieuwe uitgaven kunnen plaats hebben, waardeloos
is. Voor hot moment zal alles, wat aan verhooging van belastingen
kan worden verkregen, moeten worden gereserveerd
om te zorgen, dat het budget sluit.
In de derde plaats: wanneer er eenige ruimte van beweging
blijkt te zijn en wanneer dus door de Regeering iets zal kunnen
worden gedaan of wanneer zeer vitale belangen eischen, dat
plotseling iets wordt gedaan, dan zal dat niet worden nagelaten.
Maar de Regeering moet daarbij eischen, dat aan haar en haar
alleen is de bepaling van bet tijdstip, de bepaling van het bedrag
en de bepaling van liet doel, waarvoor deze uitgaven streklren
zullen. Het kan nooit leiden tot een gezond algemeen beleid,
wanneer Kamerleden afzonderlijk voor onderwerpen, die hun
speciaal na aan het hart liggen, telkens beslag mogen leggen op
een deel van eventueele overschotten. Alleen dan komt er een
generaal verdedigbaar beleid, wanneer nlles. wat gewenscht
wordt, genevaal kan worden overzien. Ik zal zoo aanstonds, als ik
iets over de motic-Drees zeg, daarvan een paar voorbeelden
geven.
In de vierde plaats: noe staat het niet de verhouding tusschen
het Rijk en de gemeenten ad hoe? De heer Rrecs heeft
gevraagd om vaste regelen op dit punt. Mijn antwoord luidt,
dat de Regcering getracht heeft die vaste regelen te geven in
de circulaires van 23 October en 4 en 11 November. Nu heeft
de geachte afgevaardigde aangewezen, dat sommige gemeenten,
door de toepassing van nieuwe objectieve normen, in zeer
ongunstige omstandigheden komen. Ik wil opmerken, dat dit
o.a. kan beteekenen, dat de vroegere meer subjectieve wijze
van handelen minder billijk was tegenover de gemeenten als
geheel dan de thans gekozen objectieve metbode. Ik wil er bij
opmerken, dat do Regeering natuurlijk luisteren zal naar een
betoog, dat de normen, zooals die staan in de circulaire vnn
23 October, toch eigenlijk niet billijk werken. Alleen mag ik
er bijvoegen, dat bij een eventueele bespreking daarvan men
niet meer behoeft te handelen over de winsten uit de bedrijven,
omdat mijn ambtgenoot van Financiën hier reeds heeft aangekondigd,
dat deze zaak, vervat in de circulaire van 28 October,
voor 1934 opnieuw overwogen zal worden.
Voorts is gevraagd, ook door denzelfden geachlen afgevaardigde,
om een wettelijke regeling te dezer zake van de verhouding
tusschen Rijk en gemeenten. Ik ben niet bereid, deze regeling
te bevorderen, omdat ik niet geloof, dat wij een permanent
stuk Staatsdienst hier krijgen moeten naast de bestaande voorzieningen.
Heeft de geachte afgevaardigde de heer Drees het
oog gehad op speciale vragen, die zich hierbij opdoen, dan mag
ik er naar verwijzen, dat Minister Oud op 21 November — men
vindt het op blz. 479 van de Handelingen — heeft uiteengezet,
op welke wijze naar het oordeel van de Regeering de bijzondere
vragen, die r.ich voor de gemeenten voordoen, zullen moeten worden
behandeld. En aU de geachte afgevaardigde meonen mocht,
dat het eigenlijk nipt (rant om p»ni