Vel 249. 963 Tweede Kamer.

(van Poll e. a.)
980
28ste VERGADERING. — 12 DECEMBER 1933.
2. Vaststelling van hoofdstuk VUB (Departement van Financiën) der Rijksbegrooting voor 1934.
Het vierde punt, dat ik behandelen wilde, betreft de Landarbeiderswet.
De Minister heeft in antwoord op de opmerkingen,
die dienaangaande gemaakt zijn, eigenlijk bij hoofdstuk
XA, antwoord gegeven op den aandrang om de Landarbeiderswet
te verruimen, ook eigenlijk ten bate van niet-landarbeiders.
De bezwaren, welke de Minister daartegen heelt aangevoerd en
die ik in verband met den mij toegemeten tijd niet zal voorlezen,
komen hierop neer, dat dit eigenlijk in strijd zou zijn met
het systeem van de Landarbeiderswet. Ik geef dat onmiddellijk
toe, maar toch zou ik den Minister de vraag willen stellen:
kan de Minister in de tegenwoordige tijdsomstandigheden geen
reden vinden om juist dat systeem van de Landarbeiderswet in
dit opzicht te veranderen, want het komt er ten slotte voor
den fiscus toch weer op aan, of de voordeelen, die bereikt zouden
kunnen worden door ook aan niet-landarbeiders een plaatsje
te geven, niet grooter zijn dan de financieele nadeelen, die daaruit
voortvloeien. Daarbij moet men er toch rekening mede houden,
dat in het geval, dat de menschen werkloos blijven, zij
toch weer uit de openbare kas moeten worden gesteund, terwijl,
wanneer steun zou worden gegeven in den vorm van hulp bij
het stichten van kleine plaatsjes, de steun in totaal minder zou
kunnen bedragen dan die wegens werkverschaffing en steunverleening.
Ik zou den Minister willen vragen, of hij in die
richting een onderzoek zou willen instellen en of hij bereid is
om te zijner tijd de resultaten, waartoe hij dan zal zijn gekomen,
aan de Kamer voor te leggen.
De heer Westerman: Mijnheer de Voorzitter! Ik wensch bij
dit debat slechts op één quaestie de aandacht te vestigen, nl. op
het gevaar, waarop ook twee vorige sprekers hebben gewezen,
het gevaar van de kapitaalvlucht. Dat gevaar is mijns inziens
in de allernaaste toekomst verre van denkbeeldig. De belastingverhoogingen
van de laatste jaren zijn zoo groot geweest, dat
men er zich niet over mag verbazen, wanneer een aantal vermogenden
er toe besluit om zich in een land te vestigen, waar
de belastingen minder drukkend zijn of waar, zooals iedereen
weet, met de belastingadministratie een akkoord kan worden
getroffen. Ik wijs in dit verband op het algemeen bekende voorbeeld
van Zwitserland. Er zijn hier in de Kamer altijd leden,
die er een zeker behagen in scheppen om steeds weer te verkondigen,
dat men de directe belastingen zeer gemakkelijk kan
verhoogen. Geven die leden, zoo vraag ik, er zich wel rekenschap
van, dat de directe belastingen in sommige gevallen tot
bij de 70 pet. van het inkomen kunnen oploopen? Wij hebben in
ons land niet zoo heel veel geweldig groote inkomens en van de
weinige inkomens, die er dan nog zijn, is in den laatsten tijd
zooveel afgebrokkeld, dat het geval, waarop ik ga doelen, bijna
hypothetisch is geworden, maar men mag er zich toch wel eens
rekenschap van geven, dat van een inkomen uit vermogen, dat
een half milhoen bedraagt, op dit oogenblik in een gemeente,
die met haar opcenlenheffing op de gemeentefondsbelasting tot
aan het plafond is gekomen, dus tot 100 opcenten is gekomen,
f 330 000 aan inkomsten­ en vermogensbelasting wordt betaald,
dat is dus 66 pet. En daar komen dan nog alle andere belastingen,
directe en indirecte, bij. De taxatie, dat een zoodanige
belastingschuldige, indien hij, als ik het populair mag uitdrukken,
naar zijn stand leeft, tegen de 80 pet. belasting betaalt, is
dus volstrekt niet overdreven. Maar ook bij minder groote inkomens
stijgt het percentage tot aan 50 pet. Bij een inkomen
uit vermogen, dat f 50 000 bedraagt, is het percentage van de
inkomsten­ en de vermogensbelasting 40; alweer in de gemeenten,
die aan het plafond zitten. Alle andere belastingen inbegrepen,
komt een dergelijke belastingschuldigde dus zonder
eenigen twijfel boven de 50 pet. Dit is een geval, dat in de
werkelijkheid zelfs vrij veelvuldig voorkomt. Nu is natuurlijk
niets gemakkelijker dan te zeggen, dat de belastingen maar
moeten worden opgebracht door de mensehen, die het geld
hebben. Maar er is een grens, die men alleen overschrijdt ten
nadcele van den Staat en van de gemeenschap.
De vraag mag worden gesteld of die grens in Nederland
eigenlijk al niet overschreden is. Wie er prijs op stelt, dat de
Nederlandsche Staatsburger zijn eoon n ; Hi initiatie! zoo vrij
(Westerman.)
gang van den persoonlijken vermogenstatus leidt, niet met een
boete van 50 tot 80 pet. straffen. Ik houd daarmede volstrekt
geen pleidooi voor den rijkdom, voor het kapitalisme of voor
de kapitalistische ordening. Aan dergelijke verouderde en ondankbare
theorieën zal ik mij in deze Kamer niet schuldig
maken. Ik constateer alleen het zeer simpele feit, dat do
mensoh voor zijn inspanning een redelijke belooning vraagt en
dat alle risico ten slotte een zekere vergoeding eischt. Een
Overheid, die die vergoeding annexeert, vermoordt op hetzelfde
oogenblik ook het initiatief. Ik acht het een gelukkig feit. dat
deze Minister voldoende werkelijkheidsmensch is om dat in te
zien. Tot een nog verdere opvoering van de z.g. directe belastingen
is hij niet bereid, omdat hij te recht vreest, dat men dan
de laatste kip met de gouden eieren in Nederland zal slachten.
Maar juist omdat de Minister een werkelijkheidsmensch is en
de verhoudingen zoo nuchter ziet, verbaast het mij, dat hij het
gevaar van de kapitaalvlucht zoo laag aanslaat. De Minister
acht het nemen van bijzondere maatregelen niet noodig, omdat
bepaalde inkomsten, die uit Nederland stammen, als zoodanig
reeds in de belasting vallen, ook al worden zij door in het
buitenland wonende Nederlanders genoten. Wij vinden in de
Memorie van Antwoord enkele van die inkomsten opgesomd.
Op die enumeratie is natuurlijk geen aanmerking te maken.
Ook de a.s. couponbelasting zal natuurlijk geen onderscheid
maken tusschen Nederlanders, die in Nederland wonen, en
Nederlanders, die buiten Nederland wonen, maar de inkomsten,
waarover de Minister het in de Memorie van Antwoord heeft,
vormen maar een kleine fractie van hetgeen de in het buitenland
wonende Nederlanders verteren. Er zijn mij persoonlijk
verscheidene gevallen bekend van in het buitenland wonende
Nederlanders, die, ook al uit vrees voor inflatie, een groot gedeelte
van hun vermogen in het land van hun tegenwoordige
inwoning hebben belegd. Dat een belasting op die Nederlanders
véél meer inkomsten zou kunnen treffen dan nu al getroffen
worden door het bestaande belastingstelsel, is m.i. boven iederen
twijfel verheven. Ik maak uit de bewoordingen van de Memorie
van Antwoord op, dat de Minister zich niet bijzonder ongerust
maakt over een toename van zich in het buitenland vestigende
vermogende Nederlanders. Als bowijs voor dat optimisme dient
dan een staatje op blz. 2 van de Memorie van Antwoord, waaruit
moet worden opgemaakt, dat tot 1930/31 het bedrag aan
nieuwe vermogens in ons land telkens grooter was dan het bedrag
der verdwenen vermogens. In 1931/32 komt dan het keerpunt
en in 1932/33 is het bedrag der uieuwe vermogens 55,6
millioen en der verdwenen vermogens 68,6 millioen. Dat staatje
zal ongetwijfeld juist zijn, maar het bevestigt precies do vrees,
die ik koester. Tot 1931 hebhen wij een betrekkelijk korte
periode van belastingverlagingen gekend en in die periode was
het aantal zich hier vestigende vermogende Nederlanders grooter
dan het aantal Nederlanders, dat Nederland verliet. Dan komen
wij op het keerpunt en van af 1931—1932 zien wij een teruggang
^an het aantal zicli hier vestigende Nederlanders en een
toename van het aantal Nederlanders, dat het land ontvlucht.
In 1931 is dan ook de belastingverzwaring gekomen, gepaard
met de progressie, die vooral de grootere vermogens en inkomens
trof. En die verzwaring — daarvan moet de Minister
zich wel rekenschap geven — heeft op dit oogenblik nog niet
haar eindpunt gevonden.
Den Haag — om een gemeente te noemen, die wij het best
kennen — sprong van 6 opcenten op de gemeentefondsbelasting
op 42. Het volgend jaar zullen wij hier, als er geen wonder gebeurt,
tegen het plafond zitten. In Wassenaar en Bloemendaal,
om een paar rijke gemeenten te noemen, zal hetzelfde gebeuren.
Dat beteekent, dat er naar alle waarschijnlijkheid een exodus
van vermogenden zal plaats vinden. Vroeger kon men, indien
men er genoeg van had, naar een goedkoopere gemeente. Nu
blijft alleen het buitenland over. Ik geef toe, dat in de meeste
landen de belastingen eveneens gestegen zijn, maar toch niet in
zoo hooge mate, en bovendien wil men in de meeste landen voor
de vermogende buitenlanders nog wel eens een oogje dicht doen.
Ik denk daarbij nog niet eens aan Monte Carlo of Liechtenstein,
mogelijk ontplooit, moet dat initiatief, wanneer 1 iet tot vooruit­ i • waar men heelemaal geen belasting betaalt.