Vel 249. 963 Tweede Kamer.

1016
28ste VERGADERING. — 12 DECEMBER 1933.
2. Vaststelling van hoofdstuk VI (Departement van Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen) der Rijksbegrooting voor 1934.
(Minister Marchant e. a.)
van Titiaan en Botticelli. Als ze dan eerbiedig op een afstand
worden gehouden van hetgeen zij daar zien, zullen zij vergeten,
dat het een Madonna is met het kindeke op de fijne handen,
zij zullen vergeten art. 36 van de Geloofsbelijdenis, die cumulatie
en de vette varkens. Wanneer zij dat zullen hebben gezien
in Noord-Italië en in de oude pinacotheek van München, dan
zal ik tegen hen zeggen: mijne heeren, gi] zrjt Staatkundig­
Gereformeerd, maar gij zijt ook zonen van het land van Rembrandt.
Dan zal ik hen brengen naar Amsterdam en hen zetten
voor de nieuwe aanwinsten van het Rijksmuseum, voor Petrus'
verloochening van Christus en voor den jongen monnik. Dan
zullen zij vergeten, dat dit wonder van schoonheid een monnik
voorstelt. Dan zullen zij de verloochening van Christus door
Petrus, waarvan zij de geschiedenis op hun duimpje kennen in
woorden, voor zich zien door de goddelijke kunst van hun grooten
landgenoot. Als wij daar zijn geweest, dan neem ik hen op
Zaterdag vóór Palmpaschen — op Palmpaschen kan ik hen niet
meekrijgen — naar het volksconcert, naar de uitvoering van de
Mattheus-Passion in Amsterdam; ook deze geschiedenis kennen
de heeren, maar zooals ze hun daar zal worden geopenbaard,
hebben ze haar nooit doorleefd, want daarvoor zijn zij
doof geweest, of zij zijn het, als ,.kunst en dergelijke", ontvlucht,
en als de heeren dat alles zullen hebben beleefd en zij
zijn thuis gekomen in Ierseke of waar zij mogen wonen, dan
zullen zij op de knieën zinken om God te danken voor wat Hij
door menschen heeft geopenbaard aan de menschen. Dan spreken
wij elkaar het volgend jaar weer en dan zullen wij eens zien,
of de heeren nog voor iets anders smaak hebben dan voor art.
36 der Geloofsbelijdenis en de vette varkens; of wij opnieuw de
tegenstelling zullen hooren: gij geeft den menschen kunst in
plaats van brood.
De Voorzitter: Ik stel voor, den spreektijd bij de replieken te
bepalen op ten hoogste vijf minuten per spreker..
Daartoe wordt besloten..
De heer Boon: Mijnheer de Voorzitter! Een heel enkel
woord nog naar aanleiding van hetgeen de Minister gezegd heeft
over het subsidie aan de Handelshoogeschool te Tilburg. Dat
heeft mij in de hoogste mate verbaasd. De Minister heeft gezegd,
dat hij daarover vroeger nooit anders gedacht heeft dan
op het oogenblik en dat hij er nooit een principieel tegenstander
van is geweest. Hier laat het geheugen van den Minister hem
in den steek. Ik zou hier even iets willen citeeren uit „Om de
democratie" door den heer Oud. Ik lees daar:
„Het verschil in opvatting tusschen Roomsch­Katholieken
en antirevolutionnairen eener­ en Christelijk-historisehen
anderzijds treedt opnieuw duidelijk aan den dag
bij de behandeling in December 1928 van een Regeeringsvoorstel
tot het verleenen van een subsidie aan de
Roomsch-Katholieke Handelshoogeschool te Tilburg. Tilanus
verzet zich daartegen krachtig, omdat het hier een
confessioneele school betreft, waarvan de Christelijk-historisehen
op het gebied van het hooger onderwijs niet willen
weten. Oud en Albarda vallen hem bij. Eerstgenoemde —
Oud dus — herinnert aan het standpunt van Bos, den
grondlegger der onderwijsbevrediging, die welwillend stond
tegenover Overheidssteun aan bijzonder lager en middelbaar
onderwijs, doch die in 1904 bij de behandeling der
Hooger-onderwijswet-Kuyper zich op het standpunt stelde,
dat de universiteit een open markt is, waar allerlei wetenschappelijk
fruit te krijgen is, waaruit de student zijn keuze
moet bepalen.
Van Wijnbergen, die met Moller en Zijlstra het subsidie
verdedigt, meent, dat er met twee maten gemeten
zou worden, omdat de Handelshoogeschool te Rotterdam
wel subsidie ontvangt. Deze meening moet met den
meesten nadruk worden afgewezen, zegt de heer Oud."
Ten slotte wordt er dan aan herinnerd, dat het subsidie door
de Tweede Kamer wordt afgewezen met 45 tegen 34 stemmen,
(Boon e. a.)
waarbij alleen de Roomsch-Katholieken en de antirevolutionnairen
(behalve Visscher) voorstemden.
Mijnheer de Voorzitter! Ik wilde dit nog even in herinnering
brengen, opdat later niet gezegd kan worden, dat de Minister
en de zijnen er hier principieel nooit tegen zijn geweest, ja,
misschien dat ze er altijd voorstanders van zijn geweest. Neen,
Mijnheer de Voorzitter, vroeger is hun standpunt geweest, dat
zij principieel hebben gestaan tegenover subsidie aan de Handelshoogeschool
te Tilburg. Ik heb dit nog even willen memoreeren
om deze zaak recht te zetten.
De heer Moller: Mijnheer de Voorzitter! Met stijgende verbazing
heb ik aangehoord, wat de heer van der Heide gezegd
heeft. Na de voortreffelijke uiteenzetting van den heer Goseling
wil ik nog één kant, dien hij niet besproken heeft, even in
het licht stellen. De heer van der Heide heeft dit gezegd: de
Roomsche wetenschap en de Roomsche wijsbegeerte beginnen
met God in de Openbaring. Neen, Mijnheer de Voorzitter, dat
is niet zoo. Hij heeft gezegd: alle weten en denken bij de Katholieken
berust op het geloof; het geloof is het begin van alle
weten. Neen, Mijnheer de Voorzitter, dat is niet zoo. Op de
derde plaats heeft hij gezegd, de wetenschap moet bij den
Katholiek samengeperst worden in vooraf door het geloof klaargemaakte
vormen. Ten derden male, neen, Mijnheer de Voorzitter,
dat is niet zoo.
Voor den geloovigen Katholiek, zooals het voor iedereen moet
zijn, is de wetenschap kennis in oorzaken, en het zoeken naar
die wetenschap is het stelselmatig onderzoek naar de waarheid.
De Katholiek begint in de wetenschap met het beginsel der
tegenspraak, niet met het geloof, niet met de geopenbaarde
Godheid, maar met het beginsel der tegenspraak; dit is, dat zijn
en niet zijn in hetzelfde ding en in hetzelfde opzicht niet kunnen
samengaan. Dit is een klaarblijkelijke waarheid, die het men.
schelijk verstand onmiddellijk inziet. Daarmede begint de
wetenschap, beoefend door een Katholiek: dat is bet begin van
zijn wijsbegeerte. Hij begint dus niet met de Openbaring; hij
begint, gelijk ieder redelijk mensch moet doen, met zijn redelijk
inzicht. Het is in dit opzicht, dat ook Paulus gezegd heeft:
rationabilis sit fides vestra: Redelijk moet uw geloof zijn. Volgens
die Katholieke wetenschap en dat Katholiek geloof kan
men niet eens de geopenbaarde Godheid als geopenbaard erkennen,
wanneer men niet op een of andere wijze een redelijk, een
menschelijk verstandig inzicht heeft in het bestaan van de
Godheid. Dat is het begin, de grondslag van zijn geloof. Te
recht is zooeven door den Minister gezegd, dat juist de wetenschap,
ook door den Katholiek beoefend, zijn geloof geen afbreuk
doet. Integendeel, hoe sterker en dieper hij de menschelijke
wetenschap beoefent, des te sterker, des te dieper wordt zijn
geloof. Vandaar dat Pasteur, de groote geleerde, maar ook de
oprechte, diep overtuigde Katholiek, die niet met eenige vrijheid
de Katholieke waarheden aannam, zooals de heer van der Heide
meent, dat de Katholieken doen, neen, die met zijn volle overtuiging
Katholiek was, gezegd heeft:
„Omdat ik veel gestudeerd heb, heb ik het geloof van
een Bretonschen boer; had ik nog meer gestudeerd, dan
had ik het geloof van een Bretonsche boerin."
Daarmee wilde hij verklaren: dan zou ik met mijn wetenschap
eindelijk gekomen zijn tot dat diepe geloof, dat die
eenvoudige menschen hebben en dat ik moet krijgen door in
oprechtheid mijn studie te doen en mijn wetenschap te beoefenen.
Ten slotte zou ik den heer van der Heide willen aanraden om
b.v. eens bij St. Thomas de wetenschap na te gaan, en dan zal
hij zien, dat bij hem met dat beginsel van de tegenspraak de
zuivere wetenschap begint; of, om dichter bij huis te blijven,
kan hij tot zijn nadere onderrichting lezen het boek van kardinaal
Newman: ,,An idca of a university".
De beraadslaging over ^deeling II (Hooger Onderwijs) in het
algemeen wordt gesloten.