Vel 249. 963 Tweede Kamer.

1010
28ste VERGADERING. — 12 DECEMBER 1933.
2. Vaststelling van hoofdstuk VI (Departement van Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen) der Rijksbegrooting voor 1934.
(Westerman e. a.)
Wij kennen de moordende concurrentie tusschen de doctoren.
In plattelandsgemeenten, waar 15 jaar geleden één of twee
genees'ieeren gevestigd waren, kan men nu 8 of 10 doctoren
aantreffen. Dat is geen uitzonderingstoestand; dat bestaat in
gemeenten, die aan 's Gravenhage grenzen.
Hoe de reputatie van het vrije beroep onder dezen toestand
lijdt, behoef ik den Minister niet te zeggen. Het gehalte van
de advocaten is zienderoogen gedaald. Het gehalte van de doctoren
daalt in precies hetzelfde tempo. Laat het maar eens
ronduit gezegd worden; het aantal beoefenaars van vrije beroepen,
dat zich voor praktijken leent, waarvoor men zich vroeger
geschaamd zou hebben, is voortdurend groeiende. Ik ben
er van overtuigd, dat de Minister het met mij eens zal zijn,
dat op de een of andere wijze aan dezen ontwikkelingsgang een
halt dient te worden toegeroepen. Men heeft indertijd gehoopt,
dat het beroemde vrije spel der maatschappelijke krachten ook
iiier zijn louterenden invloed zou doen gelden, maar helaas, dat
vrije spel heeft hier, evenals elders, gefaald. Het is voortdurend
erger geworden. Zoo gaat het niet langer. De overvloed van
intellectueelen is een probleem, waarvoor een oplossing moet
worden gevonden, indien niet vandaag, dan morgen.
Deze overproductie mag met recht genoemd worden — het is
een uitdrukking van 's Ministers eigen ambtenaar in het tijdschriftartikel,
dat ik reeds eerder citeerde — het aandragen van
dynamiet bij de fundamenten van de samenleving. En nu spreek
ik nog niets eens van de technische bezwaren, die den Minister
natuurlijk ook niet onbekend zijn. Voor de geneeskundige klinieken
is de toenemende groei van medische studenten een ware
ramp geworden. Niemand kan dat beter beoordeelen dan de
Minister zelf, want hij heeft zelf, juist in verband met dit bezwaar,
de toelating van buitenlandsche studenten noodgedwongen
moeten inperken. Juridische studenten zijn een gemakkelijker te
behandelen materie. Men kan betrekkelijk veel makke juridische
schapen in een hok samendrijven. Maar ook hier loopt de zaak
ten slotte spaak. In de eerste plaats zijn aan verschillende universiteiten
de collegezalen al te klein, maar ook de taak van den
hoogleeraar wordt te zwaar. Er zijn perioden in het jaar, waarin
de hoogleeraren in de rechtswetenschappen niet veel anders zijn
dan exainineerautomaten.
Er is nog een factor, die bij de toeneming van de studenten in
het oog moet worden gehouden. Ik bedoel de stijging van het
aantal meisjesstudenten. In 1913 hadden wij 590 meisjesstudenten,
17 jaar later 2020. Ook dat kan op die wijze onmogelijk
doorgaan. Ik erken, dat er bij de meisjes bijzondere krachten in
het spel zijn, die voor een vrij geregelde afvloeiing zorg dragen,
maar ook, wanneer men met die bijzondere krachten rekening
houdt, blijft er een residu, dat de arbeidsmarkt bij voortduring
bedreigt. Overdrijf ik, wanneer ik zeg, dat wij hier met een probleem
te doen hebben, waarbij ingegrepen moet worden ? Ik maak
er de Regeering geen verwijt van, dat zij nog niet heeft ingegrepen.
Ifet probleem is ongelooflijk moeilijk. Bijna iedere selectiemaatstaf
voor de studenten heeft zijn bezwaren. De zaak is dus
zeker niet in een handomdraaien te regelen. Maar struisvogelpolitiek
mag evenmin worden gevoerd. Ik zou dan ook zeer gerustgesteld
zijn, als de Minister wilde verklaren, dat hij aan dit
gewichtige vraagstuk zijn bijzondere aandacht wil wijden, en wil
toegeven, dat in de Memorie van Antwoord wel wat licht over het
vraagstuk is heengegleden.
De heer Tilanus: Mijnheer de Voorzitter! Tn de redevoering
van den geachtcn afgevaardigde den heer van der Heide waren
verschillende punten, die ik moet afwijzen. Er was echter één
punt, dat ik deel en dat was zijn aandrang op den Minister, om
den leerstoel van de geschiedenis van het Christendom en de
leerstellingen van den Christelijken godsdienst in Leiden zoo
spoedig mogelijk te bezetten. Ik heb met veel genoegen gezien,
dat de Minister machtiging heeft verleend aan het college van
curatoren tot liet indienen van een voordracht, welke, blijkens
de Memorie van Antwoord, einde November of begin December
zou zijn ingediend. Dit is een eerste stap in de goede richting.
Wanneer ik mij daarover verheug, zie ik niet over het hoofd,
dat de Minister nog overweegt, of men hier zou kunnen con­ '
(Tilanus e. a.)
centreeren, of door taakverdeeling tot een andere oplossing zou
kunnen komen. Ik spreek echter het vertrouwen uit, dat do
Minister, wanneer hij deze zaak nader beziet, tot de meening
zal komen, dat het hier betreft een zaak, waarin principieele
punten zitten, die dienen te worden ontzien. Het betreft hit r
een leerstoel, die van fundamenteele beteekenis is voor Int
theologisch onderwijs. Bovendien is spoedige voorziening in deze
vacature, ook voor de studenten, zeer noodig. Ik zou nu gra;g
een enkele opmerking willen maken over de passage op blz. ü
van de Memorie van Antwoord onder het hoofd: „Subsidies".
In de eerste plaats lees ik daar een alinea, waarin ik het met
den Minister niet eens ben. Het gaat over de subsidieering van
de bijzondere handelshoogescholen. Ik behoef niet in den brecilc
te herhalen wat daarover door mij al zoo dikwijls is gezegd.
Ik kan slechts zeggen, dat ik een ander standpunt inneem dan
door den Minister in die eerste alinea wordt ingenomen.
Een tweede opmerking betreft dezelfde passage en gaat over
de verbinding van de Rotterdamsche Handelshcogeschool en de
Leidsche universiteit. De Minister zegt, dat hij op zich zelf de
verbinding wenschelijk acht, maar over de vraag, op welke wijze
die verbinding tot stand kan worden gebracht, zich nog niet
kan uitlaten. Ik geloof, dat hier gelegenheid zou zijn voeleen
nuttige concentratie, waarbij het volstrekt nog niet noodig
is, dat de Rotterdamsche Hoogeschool verplaatst wordt naar
Leiden. Ik heb dezer dagen gelezen de winst-en-verliesrekening
van de Handelshoogeschool te Rotterdam en vond daarin, dat
het Rijk subsidieerde in 1932/33 met f 56 405,34, de gemeente
met f 42 303 en de provincie met f 14 101, alzoo uit de pubheko
kassen gezamenlijk f 112 809,34. Wanneer de Minister overgaat
tot algeheele reorganisatie van het onderwijs, zal hij, wanneer
hij aan het hooger onderwijs toekomt, er niet aan kunnen ontkomen,
om ook zijn aandacht te schenken aan het hooger
handelsonderwijs, waarvoor men in Amsterdam al een faculteit
heeft, en dan zal hij daarvoor ook een faculteit moeten inrichten
aan een van de Rijksuniversiteiten. Dan zai er gelegenheid
zijn om met de Rotterdamsche Handelshoogeschool tot overeenstemming
te komen en daardoor tevens te komen tot een bezuiniging
voor de publieke ka