Vel 249. 963 Tweede Kamer.

More documents

Recommendations

Info

28ste VERGADERING. 2. Vaststelling van hoofdstuk X.4 (Departement (Minister Slotemaker de Bruine.) onder onmiddellijke leiding van drie Gedeputeerden, welk-e voortdurend bezig is de gemeentebesturen te helpen bij het vinden van werkobjecten en ook administratief vlugger tot een beslissing te komen. Ik heb met dankbaarheid vernomen, dat de betrokken inspecteur uit dat district het bestaan van de commissie ook daarom toejuicht, omdat het werk vlotter craat en minder administratieven tijd neemt. Het is nu zoover, dat het aantal niet-werkenden in Gelderland regelmatig afneemt. Als men in andere provinciën een soortgelijke methode wil volgen, dan kan ik dat niet anders dan gelukkig vinden. Helaas kan ik niet zoo welwillend staan tegenover een vraag van den heer Weitkamp met betrekking tot het veenbedrijf. Ik mag daarover eigenlijk niet spreken, omdat mijn ambtgenoot van Economische Zaken deze aangelegenheid behandeld heeft op 29 November jl. en mijn ambtgenoot hierover een adres heeft ontvangen, waaromtrent hij in de eerste plaats zich zal moeten uitlaten. Als wij werk verschaffen, dan zal er voor moeten worden gezorgd, de werkobjecten niet te ontnemen aan het normale bedrijfsleven. Het is een volksbelang, waarop tegenwoordig wel eens meer de aandacht mag vallen dan eenige jaren geleden, toen wij er alleen op uit waren den arbeiders werk te verschaffen; het is een volksbelang, dat ook het bedrijfsleven zooveel mogelijk in stand blijft en dat derhalve niet alleen de arbeiders maar ook de ondernemers werk hebben. Wanneer het toch noodig is, dat bij de werkverschaffing aan normale werkobjecten wordt gedacht, dan is het weer noodig den ondernemers daarbij een kans te geven, opdat de ondernemingen met haar administratieven en technischen staf mee kunnen arbeiden. De heer Drees heeft in dit verband gevraagd, of het niet waar is, dat gemeenten een ietwat zonderling gebruik maken van het instituut der gesubsidieerde werkverschaffing, omdat zij op deze wijze goedkoop gedaan krijgen, wat zij anders tegen normale prijzen zouden gedaan krijgen, en hij heeft gevraagd, of, wanneer de gemeenten het niet kunnen betalen, dan niet de werken onder normale loonen kunnen worden uitgevoerd, maar met subsidie van het Rijk. Ik kan deze zaak niet welwillend beantwoorden. Want het is zóó, dat, wanneer een gemeente een bepaald werk niet kan betalen, het moet achterwege blijven. Iedereen moet op het oogenblik tal van dingen nalaten, die hij gaarne zou willen doen, alleen omdat hij het niet kan betalen. Gebeuren zulke werken intusschen toch, dan gebeurt liet niet om de menschen aan een zeker resultaat te helpen, maar alleen om de arbeiders aan werk te helpen, en dan moet dat geschieden op werkverschaffingsvoorwaarden. Een apart woord moet ik spreken over het zeer belangrijk en ingrijpend onderwerp van den „loontoeslag", dien ik omschrijf, n'en déplaise den heer Hiemstra, als het inschakelen van het particuliere eigendom als object van werkverschaffing. De gedachte is niet nieuw; de heer Louwes heeft reeds voorbeelden daarvan aangehaald. Toch is er nog zeer weinig aan gedaan en mijn ambtsvoorganger had ernstige bezwaren. Ik begrijp die bezwaren volkomen. Eenerzijds hebben wij de moeilijkheid van de controle. Hoe zullen wij voorkomen, dat, wanneer een ondernemer een aantal werknemers in dienst heeft, die hij zelf nog betaalt, omdat hij die nog betalen kan, terwijl een andere werkgever hulp krijgt, omdat hij ze niet betalen kan; ik zeg: hoe zullen wij voorkomen, dat de eerste gaat begrijpen verstandiger te doen door zelf ook geen arbeiders meer te houden. Een tweede moeilijkheid is de consequenties van deze zaak met betrekking tot de industrie. Tegenover deze bezwaren staat evenwel een belangrijk voordeel: nl. dat het volkomen logisch is. Want de toestand is allerzonderlingst; dat hier normaal werk is, dat moet gebeuren en dat gebeuren kan door beschikbare arbeiders, maar dat niet gebeurt; terwijl ginds die zelfde arbeiders een werk doen, dat niet normaal is en dat niet behoeft te gebeuren. Dat is in strijd met de toekomst van de bedrijven en het ware dus volkomen logisch, dat iüo bedrijven als object van werkverschaffing werden aanvaard. Wat moet nu de Minister doen, die deze voordeden en deze 970 — 12 DECEMBER 1933. van Sociale Zaken) der Rijksbegrooting voor 1934. nadeelen ziet? Hij moet doen, wat ik in de Memorie van Antwoord gezegd heb: een proef nemen, welke goed gekozen is — ..goed" dat beteekent: zóó, dat men met de resultaten rekenen kan — en de Minister moet er bij zeggen, dat hij geen enkele consequentie daaruit aanvaardt. Op dit oogenblik willen wij zien, hoe het werkt en later wil ik beslissen, of ik verplicht ben het ook elders te doen. Nu echter reeds zeg ik, dat ik daartoe geen verplichting zal aanvaarden. Nog een stapje verder gaan, zooals de geachte afgevaardigde de heer Weitkamp vroeg, en het kleine boertje als zelfstandig werker in staat te stellen zelf zijn arbeid te verrichten door een bedrij f sinkomstentoeslag, lijkt mij bedenkelijk. Dit lijkt mij ; mede bedenkelijk, omdat ik dan kom op het terrein van mijn ! ambtgenoot van Economische Zaken, die immers het zijne doet j om het bedrijf zooveel mogelijk drijvende te houden. Bij de uitwerking van de proefgedachte zal ik zonder twijfel rekening houden met de opmerkingen van de geachte afgevaardigden de hoeren Bakker, Louwes en Loerakker. Men kan denken aan draineering en afwatering; men kan ook denken aan slooten en greppels, al wordt daarbij het voorhoofd van den geachten afgevaardigde den heer Loerakker reeds ietwat gefronst. Ik zal zeker denken aan het rapport van de Maatschappij van Landbouw, hetwelk ik ken en waarin de gedachte van den heer van Houten ook is te vinden, nl. dat men door plaatselijke commissies met patroons en arbeiders samen de capaciteit laat bepalen voor de bezetting. Dit alles zijn vragen, waaraan gehecht moet worden bij die proef, en als de proef genomen is, dan pas kan er een conclusie uit getrokken worden. Ten slotte een woord over het derde onderwerp, dat met de werk-verschaffing samenhangt; het betreft de kampen in Overijssel en elders. Er zijn tegen die kampen bezwaren gemaakt; ik kom er dadelijk op terug. Maar ik moet toch opmerken, dat wij deze centrale werkverschaffing niet zullen kunnen missen, omdat wij toetsingsmogelijkheid moeten behouden en omdat die toetsingsmogelijkhcid volstrekt niet altijd aanwezig is op zeer kleinen afstand. Overigens geef ik voor mij verre de voorkeur aan werkverschaffing onmiddellijk in de omgeving en ik doe dat op de volgende gronden: financieel spaart men reizen en onderdak uit, ik heb de gedachte aanduidenderwijze reeds genoemd; moreel vermijdt men, dat de arbeider uit zijn gezin is, en zelfs langen tijd. Het is ook niet altijd gelukkig, om personen van zeer verschillende mentaliteit, van zeer verschillende provincialen aanleg, van zeer verschillende geestelijke opvatting, bij elkander te brengen. Maar, Mijnheer de Voorzitter, deze bezwaren zeggen allerminst, dat ik bereid ben om de critiek te aanvaarden, die hier gehoord is van de heeren van der Zaal, Hiemstra, Sneevliet en de Visser. Ik moet integendeel zeggen, dat ik mij hoogelijk verbaasd heb over de betoogen van de heeren van der Zaal en Hiemstra. Hun betoogen gingen over deze drie onderwerpen: huisvesting, het soort van arbeiders en de handhaving van de orde. Wat de huisvesting betreft, heeft de heer van der Znal een paar griezelige verhalen over ongedierte gegeven; hij heeft bovendien gesproken over het kamp te Wierse, Dit kamp te Wierse zal niet meer worden gebruikt. En wat het ongedierte betreft, de heer van der Zaal en ik hebben de kampen meermalen bezocht. Ook mijn beide ambtsvoorgangers hebben de kampen meermalen bezocht en niet gevonden datgene wat de heer van der Zaal vermeld heeft; maar ik noem mijn beide ambtsvoorgangers niet, omdat de heer van der Zaal dan wellicht geneirrd zal zijn om te zeggen, dat de Ministers de „officieele waarheid" hebben gezien. Maar de heer van der Zaal en ik, in een tijd, dat niemand er aan dacht, dat ik nog eenmaal Minister zou worden, hebben die kampen regelmatig bezocht en hebben ook die ellende niet aangetroffen; zeker niet als min of meer algemeen. Ik vraag mij af of het gewenscht is, om aldus te generaliseeren. Wat het soort arbeiders betreft zijn er ,,bedriegers" en „ongure typen"; ik citeer. Als dat waar is, dan is het een booge uitzondering. En is het nu weer wenschelijk om die uitdrukking te gebruiken en daarmede het geheel toch eigenlijk te beleedigen? Als de heer van der Zaal aandringt op selectie,
Vel 251. 971 Tweede Kamer. 28ste VERGADERING. — 12 DECEMBER 1933. 2. Vaststelling van hoofdstuk XA (Departement van Sociale Zaken) der Rijksbegrooting voor 1934. (Minister Slotemaker de Bruine e. a.) dan antwoord ik hem, wat hem blijkbaar was ontgaan, dat reeds maanden geleden een aanschrijving aan de gemeentebesturen is uitgegaan en dat er geregeld overleg is met de inspectie, waardoor de selectie veel beter is geworden, voor zooveel daar überhaupt behoefte aan was. Eindelijk: de orde, of, gelijk de heer Hiemstra het noemt, de rechtspositie. Er zijn een paar verhalen gegeven over zonderling gedrag bij schorsing en over zonderlinge handelingen van bazen. Het komt voor in al die kampen en onder die duizenden van arbeiders; maar ook hier mag men niet generaliseeron. En vooral ben ik uitermate verbaasd, dat de heer Hiemstra dit onderwerp thans nog heeft behandeld, omdat ik immers kort geleden een regeling voor de rechtspositie der arbeiders in de werkverschaffing getroffen heb, waarvan alweer in De Strijd van verleden week, het orgaan van het N.V.V., staat, dat deze regeling in orde is. Ik zie niet goed, waarom, wanneer de dingen in orde gemaakt zijn, men nog praat over den tijd, toen de dingen nog niet in orde waren. Ik zie ook niet in, waarom, wanneer er incidenteele klachten zijn — en die zullen er ongetwijfeld blijven —, men zich niet richt tot het Departement of tot de Contactcommissies. En ik geloof, dat het niet gelukkig is, dat de heer van der Zaal zulk een rede gehouden heeft, omdat het feit, dat hij vele maanden in de kampen gewerkt heeft, natuurlijk de menschen doet zeggen, dat hij een autoriteit is, die het wel weten zal. Wie zulk een naam heeft, moet dubbel voorzichtig zijn met zijn woorden. En nu heeft wel is waar die geachte afgevaardigde aan het einde zijner rede, blz. 953, gezegd. „De kampen staan op hoog peil in Nederland"; maar hij heeft er bij gezegd, dat zij op nog hooger peil moeten komen, want de „werkverschaffing mag niet langer meer zijn een hel". Een hel op hoog peil is een ietwat ongewone figuur; en het ware dus beter geweest om ietwat soberder zich uit te drukken. Dat zeg ik ook, om het gebruik, dat de heeren Sneevliet en de Visser gemaakt hebben van de uiteenzetting, die de geachte afgevaardigde gaf. Zij hebben nu gezegd: ziet ge wel," het is dus een hel! De heer Sneevliet heeft allerlei brieven om het te bewijzen; ik zou die brieven ietwat critisch beoordeelen, wanneer ik ze voor mij kreeg. De heer de Visser heeft gezegd, het zijn Digoelkampen; ziet ge wel, dat ik gelijk heb gehad. Bij deze gelegenheid heeft intusschen de heer de Visser een woord gesproken, waarbij ik den vinger leggen moet. Hij heeft gezegd: de arbeiders moeten tegen deze kampen in verzet komen. Ik wil van deze plaats de arbeiders een woord van ernstige waarschuwing doen hooren. Nu de rechtspositie van de arbeiders goed geregeld is, wil ik zorgen voor de rechtspositie van mijn inspecteurs, mijn bazen en mijn koks, die niet mogen worden bedreigd door den een of anderen onevenwichtigen man, die zich door het opstokende woord van den heer de Visser laat verleiden tot handtastelijk verzet. En ik wil wel zeggen, dat wie in de kampen luistert naar den raad van den heer de Visser - „de arbeiders moeten zich verzetten" —, dat hij onherroepelijk uit de werkverschaffing en uit de steunregeling gaat. Acties als van wcrkloozen-strijd-coroité's en dergelijke zullen in Nederland niet met Overheidsgeld gesteund worden. Ik sluit mijn rede met een woord, dat de heer van der Zaal niet kon spreken, omdat hij zelf in de materie betrokken is, rnaar dat ik gaarne spreek. Een woord van dank aan de werkers vanProtestantsch-Christelijke zijde enRoomsch-Katholieko zijde, van vrijzmnig-Protestantsche zijde en sociaal-democratische zijde; werkers, die zich zooveel moeite gegeven hebben om het moeilijke leven van onze arbeiders in de centrale kampen iets minder moeilijk en iets meer licht te maken. De Voorzitter: Ik stel voor; aan den heer Drees, als voorsteller der motie van orde, een spreektijd te verleenen van ten hoogste tien minuten. Daartoe wordt besloten. De heer Drees: Mijnheer de Voorzitter! De Minister is betrekkelijk uitvoerig ingegaan op de motieven, die mij geleid Handelingen der Staten-Generaal. — 1933—1934. — II. (Drees.) hebben tot het voorstellen mijner motie, en ik meen, dat het niet juist zou wezen, niet van mijn kant met een enkel woord op zijn beschouwingen te reageeren. In de eerste plaats heeft het mij getroffen, dat de Minister over de Rijksbijdrage in de werkloozenzorg over de jaren 1931, 1932 en 1933 cijfers heeft genoemd en uit de zeer sterke stijging der cijfers heeft afgeleid, dat die niet kon correspondeeren met de normale ontwikkeling van de werkloosheid, en van de toeneming van de percentages der bijdragen, maar dat in dczo toeneming een aanwijzing zou liggen, dat de gemeenten eigenlijk door een lawine overstelpt waren en dat beslissingen en controle te wenschen overlieten. De Minister heeft de suggestie gegeven, alsof de gevolgen daarvan van overwegenden invloed op deze cijfers zouden zijn. Mijnheer de VoorzitterI Ik acht dat bepaaldelijk onjuist. Ik ben overtuigd, dat er bij massastcun hier en daar misbruiken voorkomen, en als de Minister daartegen met de meeste kracht stelling neemt, dan zal dat bij niemand iets anders dan instemming en steun kunnen vinden. Ik heb mij ook altijd op het standpunt gesteld, dat het misbruik maken van de steunregeling of het nemen van lichtvaardige beslissingen, door onvoldoende controle, voor het bestaan van den steun zelf noodlottig is niet alleen, maar ook voor het moreel der werkloozen. Scherpe controle zal inderdaad hier en daar iets kunnen doen besparen, maar wanneer de Minister den indruk zou willen wekken, alsof de stijging van 12 tot 46 en dan nog weer tot 75 millioen voor een ook maar eenigszins meetellend deel zou zitten in fraude of onvoldoende controle, dan moet ik dat met stelligheid betwisten. In 1931 was de crisiswerkloosheid nog pas geleidelijk aan het opkomen; het is de Engelsche crisis geweest, de val van het Pond in het najaar van 1931, die den grooten stoot heeft gegeven en die de curve van de werkloosheid in Nederland plotseling sterk heeft doen toenemen. Die val van het Pond heeft onzen export aanzienlijk benadeeld, heeft in onzen land en tuinbouw ernstige moeilijkheden veroorzaakt, eveneens in onze industrie en in onze scheepvaart, kortom op allerlei gebied. Die werkloosheid is in 1932 nog blijven stijgen, zoodat men kan aanwijzen, welke bedrijven er achtereenvolgens sterk getroffen werden, terwijl deze werkloosheid pas in 1933 haar hoogtepunt bereikte. Bovendien hebben wij op den gang van zaken ten aanzien van de Rijksbijdragen te letten. Hoe staat het daarmee'? In 1931 waren er nog tal van gemeenten, die in het geheel geen Rijksbijdrage hadden, die er niet om vroegen, die eigen steunregelingen in vrijheid handhaafden en zich financieel nog konden bedruipen. Ik geloof, dat zelfs de vier groote steden pas in 1931 onder de Rijksbijdrage gekomen zijn. Zoo kreeg den Haag — ik neem maar weer deze gemeente, omdat ik die het best ken — in 1931, naar ik meen, nog slechts f 70 000; als men nu ziet, dat den Haag f 850 000 heeft gehad over 1933, dan kan men zegden: dat bedrag is vertienvoudigd, wat een misbruiken moeten er daar wel zijn! Neen, Mijnheer de Voorzitter, in 1931 is pas laat in het jaar de Rijksbijdrage gekomen. Dan de groepen, die er bij zijn gekomen; zoo zijn de bouwvakarbeiders er in het najaar van 1932 bijgekomen en dit verklaart deels het verschil tusschen 1932 en 1933; in 1931 vielen verder de visschers er b.v. nog niet onder; die zijn er ook pas later onder gekomen. Zoo zijn groote groepen arbeiders er geleidelijk onder gebracht in die drie jaren en bovendien zijn de gemeenten, die steeds meer uitgeput raakten, mot grootere percentages gesteund. Daardoor is het gekomen tot de stijging van 12 op 46 en op 75 millioen. Als de Minister misstanden wil wecnemen, prachticr, maar dan moet hij niet denk-en aan cijfers, die ook maar in de verste verte niet benaderen de 29 millioen, die men thans minder aan de gemeenten wil geven. Het volgend jaar loopt het vast, hoe gemakkelijk men er ook thans in meegaat; ik "eg niet, dat do Minister het gemakkelijk doet, maar er is in de Kamer blijkbaar een stemming: het zal wel in orde komen. Mijnheer de Voorzitter! Er zal op een oogenblik, dat vele ge
Page 1 and 2: Vel 249. 963 Tweede Kamer. 28 STE V
Page 3 and 4: (Voorzitter e. a.) 965 28ste VERGAD
Page 5 and 6: Vel 250. 967 Tweede Kamer. 28ste VE
Page 7: 969 28ste VERGADERING. — 12 DECEM
Page 11 and 12: 973 28ste VERGADERING. — 12 DECEM
Page 13 and 14: Vel 252. 975 Tweed© Kamer. 28ste V
Page 15 and 16: (van Voorst tot Voorst.) 977 28ste
Page 17 and 18: Vel 253. 979 Tweede Kamer. (IJzerma
Page 19 and 20: m 981 28ste VEEGADEELNG. — 12 DEC
Page 21 and 22: Vel 254. 983 Tweede Kamer, (Sneevli
Page 23 and 24: (Minister Oud.) 985 28ste VERGADERI
Page 25 and 26: Ve! 255. 987 Tweede Kamer. (Ministe
Page 27 and 28: (Amelink.) 989 28ste VERGADERING.
Page 29 and 30: Vel 256. 991 Tweede Kamer. (Ministe
Page 31 and 32: 993 28ste VEEGADEEING. — 12 DECEM
Page 33 and 34: Vel 257. 995 28ste VERGADEEING. —
Page 35 and 36: 997 28ste VERGADERING. — 12 DECEM
Page 37 and 38: Vel 258. 999 Tweede Kamer. 28ste VE
Page 39 and 40: 1001 28ste VEEGADEE1NG. — 12 DECE
Page 41 and 42: Vel 259. 1003 Tweede Kamer. 28ste V
Page 43 and 44: 1005 28ste VERGADERING. — 12 DECE
Page 59 and 60:
1021 28ste VERGADERING. — 2. Vast
Page 61 and 62:
Vel 264. 1023 Tweede Kamer. 28ste V
show all

Vel 249. 963 Tweede Kamer.

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?