Vel 249. 963 Tweede Kamer.

Vel 251. 971 Tweede Kamer.
28ste VERGADERING. — 12 DECEMBER 1933.
2. Vaststelling van hoofdstuk XA (Departement van Sociale Zaken) der Rijksbegrooting voor 1934.
(Minister Slotemaker de Bruine e. a.)
dan antwoord ik hem, wat hem blijkbaar was ontgaan, dat
reeds maanden geleden een aanschrijving aan de gemeentebesturen
is uitgegaan en dat er geregeld overleg is met de
inspectie, waardoor de selectie veel beter is geworden, voor
zooveel daar überhaupt behoefte aan was.
Eindelijk: de orde, of, gelijk de heer Hiemstra het noemt,
de rechtspositie. Er zijn een paar verhalen gegeven over zonderling
gedrag bij schorsing en over zonderlinge handelingen van
bazen. Het komt voor in al die kampen en onder die duizenden
van arbeiders; maar ook hier mag men niet generaliseeron. En
vooral ben ik uitermate verbaasd, dat de heer Hiemstra dit
onderwerp thans nog heeft behandeld, omdat ik immers kort
geleden een regeling voor de rechtspositie der arbeiders in de
werkverschaffing getroffen heb, waarvan alweer in De Strijd
van verleden week, het orgaan van het N.V.V., staat, dat deze
regeling in orde is.
Ik zie niet goed, waarom, wanneer de dingen in orde gemaakt
zijn, men nog praat over den tijd, toen de dingen nog
niet in orde waren. Ik zie ook niet in, waarom, wanneer er
incidenteele klachten zijn — en die zullen er ongetwijfeld blijven
—, men zich niet richt tot het Departement of tot de Contactcommissies.
En ik geloof, dat het niet gelukkig is, dat de
heer van der Zaal zulk een rede gehouden heeft, omdat het feit,
dat hij vele maanden in de kampen gewerkt heeft, natuurlijk
de menschen doet zeggen, dat hij een autoriteit is, die het wel
weten zal. Wie zulk een naam heeft, moet dubbel voorzichtig
zijn met zijn woorden.
En nu heeft wel is waar die geachte afgevaardigde aan het
einde zijner rede, blz. 953, gezegd. „De kampen staan op hoog
peil in Nederland"; maar hij heeft er bij gezegd, dat zij op nog
hooger peil moeten komen, want de „werkverschaffing mag
niet langer meer zijn een hel". Een hel op hoog peil is een
ietwat ongewone figuur; en het ware dus beter geweest om
ietwat soberder zich uit te drukken.
Dat zeg ik ook, om het gebruik, dat de heeren Sneevliet en
de Visser gemaakt hebben van de uiteenzetting, die de geachte
afgevaardigde gaf. Zij hebben nu gezegd: ziet ge wel," het is
dus een hel! De heer Sneevliet heeft allerlei brieven om het
te bewijzen; ik zou die brieven ietwat critisch beoordeelen, wanneer
ik ze voor mij kreeg. De heer de Visser heeft gezegd, het
zijn Digoelkampen; ziet ge wel, dat ik gelijk heb gehad.
Bij deze gelegenheid heeft intusschen de heer de Visser een
woord gesproken, waarbij ik den vinger leggen moet. Hij heeft
gezegd: de arbeiders moeten tegen deze kampen in verzet
komen. Ik wil van deze plaats de arbeiders een woord van
ernstige waarschuwing doen hooren.
Nu de rechtspositie van de arbeiders goed geregeld is, wil ik
zorgen voor de rechtspositie van mijn inspecteurs, mijn bazen
en mijn koks, die niet mogen worden bedreigd door den een
of anderen onevenwichtigen man, die zich door het opstokende
woord van den heer de Visser laat verleiden tot handtastelijk
verzet. En ik wil wel zeggen, dat wie in de kampen luistert naar
den raad van den heer de Visser - „de arbeiders moeten zich verzetten"
—, dat hij onherroepelijk uit de werkverschaffing en uit
de steunregeling gaat. Acties als van wcrkloozen-strijd-coroité's
en dergelijke zullen in Nederland niet met Overheidsgeld gesteund
worden.
Ik sluit mijn rede met een woord, dat de heer van der Zaal
niet kon spreken, omdat hij zelf in de materie betrokken is,
rnaar dat ik gaarne spreek. Een woord van dank aan de werkers
vanProtestantsch-Christelijke zijde enRoomsch-Katholieko zijde,
van vrijzmnig-Protestantsche zijde en sociaal-democratische
zijde; werkers, die zich zooveel moeite gegeven hebben om het
moeilijke leven van onze arbeiders in de centrale kampen iets
minder moeilijk en iets meer licht te maken.
De Voorzitter: Ik stel voor; aan den heer Drees, als voorsteller
der motie van orde, een spreektijd te verleenen van ten
hoogste tien minuten.
Daartoe wordt besloten.
De heer Drees: Mijnheer de Voorzitter! De Minister is betrekkelijk
uitvoerig ingegaan op de motieven, die mij geleid
Handelingen der Staten-Generaal. — 1933—1934. — II.
(Drees.)
hebben tot het voorstellen mijner motie, en ik meen, dat het
niet juist zou wezen, niet van mijn kant met een enkel woord
op zijn beschouwingen te reageeren.
In de eerste plaats heeft het mij getroffen, dat de Minister
over de Rijksbijdrage in de werkloozenzorg over de jaren 1931,
1932 en 1933 cijfers heeft genoemd en uit de zeer sterke stijging
der cijfers heeft afgeleid, dat die niet kon correspondeeren
met de normale ontwikkeling van de werkloosheid, en van de
toeneming van de percentages der bijdragen, maar dat in dczo
toeneming een aanwijzing zou liggen, dat de gemeenten eigenlijk
door een lawine overstelpt waren en dat beslissingen en
controle te wenschen overlieten.
De Minister heeft de suggestie gegeven, alsof de gevolgen
daarvan van overwegenden invloed op deze cijfers zouden zijn.
Mijnheer de VoorzitterI Ik acht dat bepaaldelijk onjuist. Ik
ben overtuigd, dat er bij massastcun hier en daar misbruiken
voorkomen, en als de Minister daartegen met de meeste kracht
stelling neemt, dan zal dat bij niemand iets anders dan instemming
en steun kunnen vinden. Ik heb mij ook altijd op het
standpunt gesteld, dat het misbruik maken van de steunregeling
of het nemen van lichtvaardige beslissingen, door onvoldoende
controle, voor het bestaan van den steun zelf noodlottig
is niet alleen, maar ook voor het moreel der werkloozen.
Scherpe controle zal inderdaad hier en daar iets kunnen doen
besparen, maar wanneer de Minister den indruk zou willen
wekken, alsof de stijging van 12 tot 46 en dan nog weer tot
75 millioen voor een ook maar eenigszins meetellend deel zou
zitten in fraude of onvoldoende controle, dan moet ik dat met
stelligheid betwisten. In 1931 was de crisiswerkloosheid nog
pas geleidelijk aan het opkomen; het is de Engelsche crisis
geweest, de val van het Pond in het najaar van 1931, die den
grooten stoot heeft gegeven en die de curve van de werkloosheid
in Nederland plotseling sterk heeft doen toenemen. Die val van
het Pond heeft onzen export aanzienlijk benadeeld, heeft in
onzen land­ en tuinbouw ernstige moeilijkheden veroorzaakt,
eveneens in onze industrie en in onze scheepvaart, kortom op
allerlei gebied. Die werkloosheid is in 1932 nog blijven stijgen,
zoodat men kan aanwijzen, welke bedrijven er achtereenvolgens
sterk getroffen werden, terwijl deze werkloosheid pas in 1933
haar hoogtepunt bereikte.
Bovendien hebben wij op den gang van zaken ten aanzien
van de Rijksbijdragen te letten. Hoe staat het daarmee'? In
1931 waren er nog tal van gemeenten, die in het geheel geen
Rijksbijdrage hadden, die er niet om vroegen, die eigen steunregelingen
in vrijheid handhaafden en zich financieel nog konden
bedruipen. Ik geloof, dat zelfs de vier groote steden pas in 1931
onder de Rijksbijdrage gekomen zijn. Zoo kreeg den Haag — ik
neem maar weer deze gemeente, omdat ik die het best ken —
in 1931, naar ik meen, nog slechts f 70 000; als men nu ziet,
dat den Haag f 850 000 heeft gehad over 1933, dan kan men
zegden: dat bedrag is vertienvoudigd, wat een misbruiken
moeten er daar wel zijn! Neen, Mijnheer de Voorzitter, in 1931
is pas laat in het jaar de Rijksbijdrage gekomen.
Dan de groepen, die er bij zijn gekomen; zoo zijn de bouwvakarbeiders
er in het najaar van 1932 bijgekomen en dit verklaart
deels het verschil tusschen 1932 en 1933; in 1931 vielen verder
de visschers er b.v. nog niet onder; die zijn er ook pas later onder
gekomen. Zoo zijn groote groepen arbeiders er geleidelijk onder
gebracht in die drie jaren en bovendien zijn de gemeenten, die
steeds meer uitgeput raakten, mot grootere percentages gesteund.
Daardoor is het gekomen tot de stijging van 12 op 46 en op
75 millioen.
Als de Minister misstanden wil wecnemen, prachticr, maar
dan moet hij niet denk-en aan cijfers, die ook maar in de verste
verte niet benaderen de 29 millioen, die men thans minder aan
de gemeenten wil geven.
Het volgend jaar loopt het vast, hoe gemakkelijk men er ook
thans in meegaat; ik "eg niet, dat do Minister het gemakkelijk
doet, maar er is in de Kamer blijkbaar een stemming: het zal
wel in orde komen.
Mijnheer de Voorzitter! Er zal op een oogenblik, dat vele ge­