Vel 249. 963 Tweede Kamer.

Vel 259. 1003 Tweede Kamer.
28ste VEEGADEEING. — 12 DECEMBEE 1933.
2. Vaststelling van hoofdstuk VI (Departement van Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen) der Rijksbegrooting voor 1934.
(Zandt.)
anders dan haar veroordeelen, het daarbij ten diepste betreurende,
dat zoovele duizenden van kinderen buiten het licht des
Evangelies op school worden opgevoed.
Met onverzwakte kracht bepleiten wij dan ook tot terugkeer
van het beginsel, dat op het terrein van het onderwijs eenmaal
door onze Gereformeerde vaderen beleden werd en in practijk
gebracht is. Het pleiten daarvoor moge niet naar den smaak
dezer eeuw zijn, ons smaad en hoon, bespotting en beschimping
op den hals halen, nochtans mag dit ons niet weerhouden om
het met alle macht voor te staan. Dat beginsel toch rustte niet
op louter menschelijk inzicht, doch sproot voort uit den eisch
van Gods Woord en werd beleden niet alleen door de belijdenisschriften
der Nederlandsche kerk, maar door die van al de oude
Gereformeerde Kerken van gansch Europa.
Wie hierbij zegt, gelijk de Minister in zijn Memorie van Antwoord
het zegt, dat dit beginsel on-Nederlandseh is, ziet over
het hoofd, dat het Nederlanders waren en wel uitnemende
Nederlanders, die eenmaal menigmaal ten koste van eigen lijf
en leven het hebben voorgestaan. Het waren toch onze eigen
vrijheidshelden, de grondleggers van ons eigen Nederlandsen,
gemeenebest, die in het bloeitijdperk van ons volksbestaan dat
beginsel in practijk hebben gebracht.
Wie daarbij aanvoert, gelijk de Minister doet, dat dit beginsel
slechts voor verwezenlijking vatbaar zou zijn onder een
volk, dat het algemeen deelt, verliest de historie van ons land
uit het oog. Niet toch in een tijdperk, toen onze vaderen in
de meerderheid waren, maar wel toen zij nog in de minderheid
waren, toen de brandstapels nog tegen hen rookten en zij in
een zwaren strijd met het overmachtige Spanje gewikkeld
waren, hebben zij dit beginsel tegen een overmacht van vijanden
in beleden en tot verwezenlijking gebracht. Zij leefden
daarbij niet als revolutionnairen bij de tel, of als liberalen en
vrijzinnig-democraten bij het stelsel van de helft i>\us één,
maar in geloof en geloofskracht hadden zij hun hart en oog
gericht op Gods ordinantiën en hebben zij zich, als ziende den
Onzienlijke, niet tevergeefs op den almachtigen God verlaten.
Hoe onmogelijk het ook mocht schijnen, dat bij zoo geduchten
tegenstand het beginsel van artikel 30 der Nederlandsche
Geloofsbelijdenis ooit in verwezenlijking zou gaan, toch is het ook
ten aanzien zelfs van het onderwijs eenmaal in ons land in de
practijk verwezenlijkt. Dit onderwijs heeft in vroeger eeuwen
liet zijne er toe bijgedragen, dat ons kleine Nederland eenmaal
groot was en vermaard onder al de volken der wereld werd.
Dit stelsel is ons volk tot ongemeen grooten zegen geweest en
heeft medegewerkt, dat de vreeze Gods, kunde en bekwaamheid
veelvuldig onder ons volk gevonden werden.
Twee eeuwen heeft het bestaan. En toen onder vreemden invloed,
nl. van de Franschen, de godsdienstlooze godsdienstigheid
en de onverdraagzame verdraagzaamheid in naam der verlichting
dit beginsel uit de school verdrongen, is er een schoolstrijd
ontstaan, die, met groote hevigheid gevoerd, ons volk een eeuw
lang in groote beroering gebracht heeft. En ook nu nog, ondanks
het systeem van elk wat wils, is op het schoolgebied de vrede
allerminst wedergekeerd. Ten bewijze daarvan heb ik Zijn
Excellentie slechts te herinneren aan wat vriendenmond sprak.
Het zijn verklaringen van zeer recenten datum bovendien. Op
het congres van „Volksonderwijs", een vereeniging, waarvan,
naar verklaring van den vice-voorzitter, Minister mr. Oud de
eminente voorzitter was, sprak de vice-voorzitter de heor N.
Kropveld, volgens een verslag in het Algemeen Handelsblad,
Zaterdag de volgende veelzeggende woorden:
„Onverbiddelijk wordt in alle deelen van ons land de
schoolstrijd gevoerd, geen dorp van ons land, geen gehucht,
hoc klein ook, of het kent de verdeeldheid, die de schoolstrijd
brengt."
Deze spreker zag bovendien in verband met de te nemen en
genomen maatregelen van den Minister zulke ernstige, dreigende
gevaren voor het lager onderwijs, het openbaar onderwijs en de
onderwijzers, dat hij met klem en kracht de vergadering opriep
tot den strijd onder de leuze: ,,Wii dienen paraat te zijn."
Zulk een leuze voorspelt voor de hooggeroemde pacificatie
Handelingen der btaten-Generaal. — 1933—1934. — II.
van 1920 weinig goeds. Zij geeft een overtuigend en afdoend
bewijs van de groote ontevredenheid, die zich in breede kringen
van de voorstanders van het openbaar onderwijs al meer met den
dag openbaart. Sterke ontevredenheid dreigt te komen ook in de
kampen van hen, die het huidig bijzonder onderwijs een warm
hart toedragen, wanneer ook straks daarin zware slagen moeten
vallen. Zeer vele belastingbetalers zijn al sinds lang ontevreden,
wanneer zij aan de vele scholen en aan de hooge onkosten van
ons onderwijs dachten. Heel een noodlijdende bevolking gevoelt
zich gegriefd en begint al luide te morren, wanneer zij ziet
de paleizen van scholen, die bij het vigeerend onderwijsstelsel
gebouwd zijn, welke dnar staan als monumenten van overdaad
en verkwisting, te midden van ellende en ontbering. Een overtalrijk
heir van ontevredenen en teleurgestelden staat straks op,
dat den jubelzang over de pacificatie van 1920 verre zal overstemmen.
Mijnheer de Voorzitter! Dit alles overwegende, gevoel ik mij
des te meer geroepen om met allen aandrang den terugkeer tot
het beginsel der vaderen te bepleiten.
Het huidig systeem is onhoudbaar vanwege zijn groote ondraaglijke
financieele lasten, onverdedigbaar, terwijl het ongeloof
en bijgeloof grootelijks bevordert en de openbare school, waarin
Gods Woord als grondslag verboden is, aan ongodistenj en
revolutie overlevert, onrechtvaardig, dewijl het in strijd met
eigen leidend beginsel, namelijk met dat van gelijke rechten voor
allen, den grooten geeft, wat het den kleinen onrechtmatig onthoudt,
dat systeem is verfoeilijk, bovendien daar het, onuitvoerbaar
als het in de practijk is, zijn eigen beginselen verloochent
en verloochenen moet en daarom een bron van ontevredenheid
moet zijn, gelijk de teekcnon en bewijzen daarvan zich nu reeds
ruimschoots openbaren. En toch Mijnheer de Voorzitter, dit is
niet de eigenlijke en voornaamste reden, waarom ik aandring op
het welbeproefde beginsel der vaderen. Het is om den eisch
Gods, der Overheid opgelegd, dat ik, al staat nog zooveel daartegen
op, in dezen geen kamp geven mag. Het onbedrieglijk,
eeuwig blijvende Woord Gods mag bij het onderwijs het "kind
niet onthouden worden. Te recht hebben de Gereformeerde
vaderen, in navolging van en in overeenstemming met de oude
Christelijke Kerk, op grond van Gods Woord, hierbij een taak
voor de Overheid zisn weggelegd. Zij heeft te steunen met de
haar ten dienste, staande middelen slechts zulk een onderwijs,
dat naar den Woorde Gods is.
Al moge de heer Zijlstra het beginsel der vaderen tyrannie
noemen, het bevat nochtans de ware vrijheid, al veroordeelt hot
die vrijheid, die tot een dekmantel van het kwade misbruikt
wordt. Al moge genoemde heer van het beginsel der vaderen
gezegd hebben, dat het communisme kweekt, al moge het de
antirevolutionnairen nog zoozeer mishagen en al moge een
vrijzinnig-democratisch Minister zich gelukkig prijzen, dat zulk
een beginsel thans geen practijk is, nochtans zal de uitkomst
bewijzen, dat, waar Gods Woord in eere is, het communisme
ten doode is opgeschreven en dat slechts daar het geluk is verzekerd,
waar Gods gebod in eere is.
Kwam het beginsel der vaderen weder in practijk, hot schoolwezen
zou naar den eisch van Gods Woord zijn ingericht en
daarbij zou bovendien een enorme besparing van uit"aven ten
bate van Eijk en gemeenten verkregen zijn.
Mijnheer de Voorzitter! Ik ga thans over tot de bespreking
van een ander punt en wel tot dat van de noodzakelijke bezuiniging.
Onder die leden, die in het Voorloopig Verslag 'ten aanzien
van ons onderwijs op ingrijpende bezuinigingen hebben aangedrongen,
behoort ook onze fractie. Het heeft ons minder verrast
dan teleurgesteld, dat de Ministor, waar hij tot bezuiniging
overging, niet als een van zijn eerste maatregelen van bezuiniging
een wetsvoorstel bij de Kamer heeft ingediend, waarbij op
de salarissen van de kloosterling-onderwijzers aanmerkelijk bezuinigd
werd. Onze teleurstelling is verklaarbaar, daar de
Minister als Kamerlid toch met zijn fractie tot tweemalen toe
zijn stem heeft uitgebracht vóór een motie, welke, ware
zij door de Eegeering overgenomen en uitgevoerd, een zeer
aanzienlijke besparing ten bate van de Overheidskassen cegeven
zou hebben. Ons blijft echter nog immer de hoop over,