De wijkverpleegkundige in 's-Hertogenbosch - Tilburg University

aansluit bij de wensen van de cliënt en legt hierin de verbindingen met andere domeinen als gezin,
wonen, welzijn, werk, school en vrije tijd (ZonMw, 2009).
In het voorjaar van 2011 waren er ongeveer 350 wijkverpleegkundigen werkzaam binnen 95
Zichtbare schakel projecten verspreid over 50 gemeenten. In de eerste helft van 2011 zijn er met
deze projecten meer dan 9000 cliënten bereikt (ZonMw, 2011).
1.3 Waarde wijkverpleegkundigen binnen de eerste lijn
De eerstelijnszorg neemt een steeds belangrijkere plek in binnen de gezondheidszorg in Nederland.
Vanwege de stijgende kosten van de gezondheidszorg en de dure tweedelijnszorg, wil de overheid
kosten besparen door een grotere rol toe te bedelen aan de eerste lijn (Rijksoverheid, 2012). De
wijkverpleegkundige neemt een belangrijke rol in binnen deze eerste lijn, echter om de stijgende
kosten omlaag te brengen, wordt de wijkverpleegkundige door goedkoper en lager geschoold
personeel vervangen (Nouws, 2010).
Onderzoek van Nouws (2010) toont dat de wijkverpleegkundige een belangrijke rol heeft in het
regisseren van het zorgproces van de cliënt en het waarborgen van de continuïteit van zorg. Daarbij
werkt de wijkverpleegkundige vanuit een breed takenpakket; niet alleen is de wijkverpleegkundige
regisseur over het zorgproces, ze levert ook daadwerkelijk zelf de zorg, waardoor het aantal
verschillende gezichten bij de cliënt verminderd wordt. De wijkverpleegkundige is voor de cliënt een
belangrijke steunpilaar in het zorgproces, waardoor een vertrouwensband wordt opgebouwd. Vanuit
deze vertrouwensband kan de wijkverpleegkundige de cliënt in zijn gehele context beschouwen,
waarbij verbindingen en afstemming wordt gezocht met andere hulpverleners binnen de
gezondheidszorg (Nouws, 2010).
Recent heeft BMC in opdracht van ZonMw landelijk onderzoek gedaan naar de kosten en baten van
de Zichtbare schakel programma’s, dit onderzoek toont dat de ‘Zichtbare schakel’
wijkverpleegkundige bijdraagt aan een betere kwaliteit van leven voor cliënten. De verbeteringen
liggen hierbij voornamelijk op het psychische en sociale terrein. Daarnaast zou er met een jaar
werken van de wijkverpleegkundige gemiddeld 1,89 meer gezonde levensjaren voor cliënten
gewonnen kunnen worden (Van der Meer & Postma, 2012).
Naast verbetering in de kwaliteit van leven van cliënten levert de inzet van de wijkverpleegkundige
bij de twee onderzochte projecten ook financiële besparingen op. Jaarlijks zou er door de
werkzaamheden van de wijkverpleegkundige gemiddeld €18.000 euro bespaard kunnen worden op
zorgkosten. Deze besparingen worden voornamelijk bereikt door het voorkomen van zorg in de
tweede lijn, zoals opnames in verpleeg- en verzorgingshuizen en/of ziekenhuisopnamen. Tweedelijns
diensten kunnen worden voorkomen door gebruik te maken van goedkopere dienstverlening in de
eerste lijn, vanuit gemeenten of oplossingen binnen de eigen kracht van de cliënt. De grootste
besparingen vinden bij deze projecten plaats binnen de Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten
(AWBZ) en de Zorgverzekeringswet (Zvw). Op de Wet maatschappelijke ondersteuning wordt vrijwel
niet bespaard (Van der Meer & Postma, 2012).
De effecten van de wijkverpleegkundige lijken vooral te kunnen worden toegeschreven aan drie
factoren: 1.) de vrije regelruimte die de wijkverpleegkundigen hebben, 2.) het onafhankelijk kunnen
optreden en 3.) het kunnen combineren van meerdere professionele disciplines in één persoon. Op
12