Hekslootgebied / Spaarndam - Gemeente Haarlem

Bestemmingsplan "Hekslootgebied / Spaarndam" (vastgesteld)
2.2 Aanwijzing beschermd dorpsgezicht
Beschermd dorpsgezicht
In 1971 is het oude dorp van Spaarndam aangewezen als beschermd
dorpsgezicht. Dit om de historische stedenbouwkundige structuur en het
historische dorpsbeeld zo goed mogelijk te beschermen. Het gaat niet alleen
om monumenten, maar om het totaalbeeld dat gevormd wordt door de
gebouwen, straten, pleinen, grachten, water, bruggen en bomen. Volgens ex.
art. 36 van de Monumentenwet moet het bijzondere ruimtelijke en functionele
karakter van het gebied in een bestemmingsplan worden beschermd. Voor alle
bebouwing binnen het beschermd dorpsgezicht geldt het wettelijke sloopregime
van artikel 37 van de Monumentenwet 1988. Dit houdt in dat het zonder of in
afwijking van een sloopvergunning van het college van Burgermeester en
wethouders verboden is om een pand geheel of gedeeltelijk te slopen. Alleen in
uitzonderingsgevallen zal deze vergunning worden verleend.
De beschikking tot aanwijzing van het beschermd dorpsgezicht Spaarndam
geeft een beknopt overzicht van de geschiedenis van Spaarndam, alsmede een
waardering van het dorpsgezicht. De beschikking is opgenomen in bijlage 1.
Volgens de beschikking hebben de volgende specifieke waardes aanleiding
gegeven tot die aanwijzing:
Ÿ Ofschoon vooral in de 19 e eeuw vele waterstaatkundige werken nabij
Spaarndam plaatsvonden, zoals de droogmaking van de Haarlemmermeer
en het graven van het Noordzeekanaal in 1876, is het karakter van het
oudste gedeelte van het dorp grotendeels bewaard gebleven;
Ÿ De kolk en de er omheen gebouwde huizen vormen het meest gave
gedeelte van Spaarndam. Opvallend zijn de goede verhoudingen van de
open ruimte, die is onderverdeeld in een waterpartij (de eigenlijke kolk), de
smalle met bomen begroeide straat Oostkolk en het driehoekig gevormde
pleintje, Westkolk geheten, waarop ook boomgroeiing wordt aangetroffen.
De er omheen gelegen straatwanden accentueren door hun goede schaal
de gaafheid van dit harmonisch en uiterst "Hollands" geheel;
Ÿ Naast de historische waarde, die aan de kolk met sluizen moet worden
toegekend, is ook de bebouwing van niet geringe oudheidkundige
betekenis:
a. Meer dan de helft van rond de kolk aanwezige huizen is als
beschermd monument aangewezen;
b. Vooral de westelijke, bij de dijk aanvangende straatwand is van
bijzondere waarde. Deze wand, die rond het pleintje in oostelijke
richting ombuigt, bestaat vrijwel geheel uit beschermde monumenten.
De naast elkaar in één rooilijn gerangschikte panden, bestaan in
hoofdzaak uit twee woonlagen onder de kap, en afwisselend voorzien
van top- en lijstgevels, vormen zij een karakteristiek gegeven;
c. Ofschoon minder beschermde monumenten in de straatwand langs
de Oostkolk worden aangetroffen, is ook deze wand van grote
betekenis. Hij vertoont een reeks van in een rechte rooilijn gebouwde
19