SCRIPTIE AdeGrdef3.indd

egaande consequenties; elke Nederlandse onderneming heeft
immers van huis uit Nederlandse attachés die in de Nederlandse
samenleving of zakenwereld hun wortels en tentakels hebben.
Wanneer een Nederlands advocatenkantoor een overname
goed heeft begeleid, is het gevolg daarvan heel vaak dat de buitenlandse
organisatie die een Nederlandse onderneming heeft
overgenomen, opnieuw dezelfde specialisten vraagt om zijn
Nederlandse belangen te dienen. De opgebouwde band en kennis
van elkaar blijft bestaan en circuleert, waardoor de kans groot
is dat dezelfde advocaten of adviseurs van een overgenomen
Nederlands bedrijf, dat mogelijk van een Nederlands rechtspersoon
is veranderd in een buitenlandse entiteit, toch gewoon hun
diensten blijven doen en niet een buitenlandse adviseur of advocaat.
Hoe meer beweging er is, hoe beter, want juist daar is altijd
wat aan te verhapstukken. 7
Vanzelfsprekend vullen gecodificeerde en persoonsgebonden
kennis elkaar aan. En waar de communicatie- en transactiekosten
voor uitwisseling van gestandaardiseerde kennis tussen bedrijven
en klanten en bedrijven onderling dalen, is er meer gelegenheid
voor persoonlijke ontmoetingen waarbij complexe informatieoverdracht
mogelijk is. 8 Dat is met name van belang omdat kennis,
opgeslagen in kennisdragers, in de meeste gevallen alleen
begrijpelijk is voor de desbetreffende experts: de dragers van specifieke
persoonsgebonden kennis. Dit heeft een belangrijke implicatie.
Hoewel ideeënkennis zelf met lage kosten overal ter wereld
kan komen, is dergelijke kennis pas bruikbaar in combinatie
met de kennis die zich bevindt in het hoofd van de in vele mate
minder mobiele expert. De constructie van die expertise vereist
vaak dat mensen actief de gecodificeerde kennis helpen creëren:
de beste experts doen vaak zelf ook onderzoek op topniveau. 9
2.2.3 Economisch, sociaal en cultureel kapitaal
De verschillende benaderingen van het begrip kennis bieden het
inzicht dat ook sociaal-economische factoren tot de kenmerken
van de kenniseconomie behoren.
Uit Lundvalls taxonomie van economie van kennis blijkt ondermeer
dat de kenniseconomie ‘menselijke’ elementen heeft.
Professor Jacobs van de RU Groningen meent dat, hoe technologischer
de maatschappij is, hoe belangrijker kennis van de mens
in de maatschappelijke verhoudingen is. 10 Hoe geavanceerder
en complexer maatschappelijke verhoudingen zijn, hoe belangrijker
de kennis is tussen de verschillende sectoren en mensen.
Kennis moet met elkaar gedeeld worden om productief te kunnen
samenwerken, om te begrijpen hoe markten functioneren en
om tot productieve en gevarieerde toepassingen te komen. In een
kenniseconomie zijn zowel de ‘hardere’ economische (technologische)
elementen, als de ‘zachtere’ factoren van fundamenteel
belang. Zo hebben meerdere auteurs kennis onderscheiden in
economisch, sociaal en cultureel kapitaal. 11
Economisch kapitaal is de traditionele vorm van menselijk
kapitaal. Bij economisch kapitaal gaat het om kennis die gericht
is op direct economisch rendement. Dit is de dominante visie
van kennis, waarbij ontwikkeling, onderwijs en onderzoek een
belangrijke plaats innemen. Onderwijs is hier een substantiële
investering in de toekomst, dat tot materiele productie van kennis
leidt.
Sociaal kapitaal wordt door Putnam 12 beschreven als: de verbindingen
tussen individuele sociale netwerken; de normen van
wederkerigheid en het vertrouwen dat daaruit voortkomt. Vaak
wordt een verband gelegd tussen sociaal kapitaal en vertrouwen:
hoe omvangrijker en beter georganiseerd het sociale kapitaal
binnen een gemeenschap is, hoe groter het onderlinge vertrouwen.
Dit heeft weer gunstige gevolgen voor de economische
groei. Bovendien geldt: wanneer de mate van vertouwen binnen
en tussen de verscheidene groeperingen in een gemeenschap
sterk verschilt, wordt ook de kennisoverdracht onevenwichtiger,
zowel tussen groepen als tussen individuen.
Cultureel kapitaal verwijst naar het vermogen om betekenis te
geven aan informatie. Volgens McCloskey & Kramer 13 draait de
7 Mohr, 2007
8 Lambooy, 2000, gelezen
in Raspe en Van Oort, Kennis
op de kaart, 2005
9 Raspe en Van Oort, Kennis
op de kaart, ruimtelijke
patronen in de kenniseconomie,
2004
10 Jacobs, Het Kennisoffensief;
slim concurreren in de
kenniseconomie, 1999
11 Van der Laan, Ruimtelijke
perspectieven op de kenniseconomie,
2000, Raspe
en Van Oort, Kennis op de
kaart, ruimtelijke patronen
in de kenniseconomie,
2004
12 Putnam, Bowling Alone:
The Collapse and Revival
of American Community,
2000
13 McCloskey & Kramer, One
Quarter of GDP is Persuasion,
1995
BEWEEGREDENEN
11