SCRIPTIE AdeGrdef3.indd

aan dat de stad een aantal functies heeft verloren, maar dat steden
die buiten de industrie nieuwe functies hebben gevonden,
juist opleven. Dergelijke global cities - Sassen noemt ongeveer
20 à 30 steden die als steunpunten fungeren binnen een door
netwerken georganiseerde economie - hebben zich de afgelopen
vijftien jaar ontwikkeld tot sleutellocaties voor allerlei vormen
van innovatieve dienstverlening. Terwijl de productie van de
grootste ondernemingen verspreid is over de hele wereld, zetelen
het management en de financiële afdelingen in mondiale steden,
versterkt door het grote assortiment van gespecialiseerde diensten
op het gebied van reclame, marketing, accountancy, juridische
diensten, architectuur en design, dat in deze steden te vinden is. 9
Steden concurreren met elkaar om de vestiging van de bestuurscentra
van grote internationale ondernemingen. Het gaat zowel
om de hoofdkantoren van internationaal opererende multinationals
als om de hooggespecialiseerde financiële en juridische
dienstverleners, die deze internationale molochen op hun reis
naar winst als ware loodsmannetjes begeleiden. 10 Volgens
Engelen en Smit beschouwt Sassen multinationale ondernemingen
als de dragers van een nieuwe, postnationale stedelijke economie,
evenals Taylor en Beaverstock. Juridische en financiële
dienstverlening zijn in dit perspectief volgend. De focus op het
werven en vasthouden van hoofdkantoren van erkende multinationals
is de primaire inzet van het Zuidas-project, waar deze hierarchie
zich voordoet. Het idee is om het Zuidasgebied te laten
uitgroeien tot dé Nederlandse vestigingslocatie voor wereldwijd
opererende ondernemingen. Juridische en financiële dienstverleners
die om verschillende redenen in de nabijheid van hun
grootste cliënten gevestigd willen zijn, volgen vanzelf. 11
Kenmerkend voor de visie van Sassen op de recente herschikking
in de ruimtelijk- economische verhoudingen in het Westen is, dat
de grondslag voor deze herschikking voornamelijk gezocht wordt
in op institutioneel niveau vastgelegde ordeningsmechanismen. 12
De laatste jaren is echter ook een contrasterende opvatting over
de grondslag van de maatschappelijke en ruimtelijke organisatie
van kennisintensieve activiteitsvormen ontwikkeld. Richard
Florida is van deze opvatting de meest bekende vertegenwoordiger.
Florida hanteert in zijn redenering het perspectief van
Creative Capital. Hij zoekt de grondslag van de in de Verenigde
Staten gegroeide differentiatie tussen stedelijke netwerken
veeleer bij de individuele kenniswerkers, hun levenstijl en
hun woonbehoeften. Regionaal-stedelijke netwerken zijn naar
Florida’s mening als kenniscentra succesvoller naarmate kennisintensieve
bedrijven meer geneigd zijn in hun vestigingsgedrag
de woonvoorkeuren van de kenniswerkers te volgen: ‘The
companies follow the people- or, in many cases, were started by
them’ 13
In dit perspectief wordt de groei of het verval van regionaal-stedelijke
economieën in hoofdzaak herleid tot de aan-of afwezigheid
van kenniswerkers, die betekenisvolle nieuwe producten
creëren. Daarbij moet gedacht worden aan wetenschappers,
schrijvers, ingenieurs, acteurs, advocaten, ontwerpers, architecten,
denktankonderzoekers, etc.
Het draait volgens Florida in de stedelijke ontwikkeling dus niet
langer om het aantrekken van bedrijven en investeerders, maar
in de eerste plaats om het aantrekken en vasthouden van bewoners,
in het bijzonder die bewoners met creatieve en innovatieve
talenten.
Bontje en Musterd onderzochten of deze theorie bevestigd werd
in Amsterdam, maar constateerden dat de woonoriëntaties van
beroepsgroepen onderling erg verschillen. Kunstenaars en architecten
bleken sterk oververtegenwoordigd in en vlakbij het
stadscentrum, terwijl hoogleraren zowel in het centrum van de
stad als landelijk wonen en ICT’ers ( ‘nerds’) de grote steden
zelfs liever achter zich lijken te laten. 14 En ook Lukey en van
der Steenhoven 15 stelden in 2004 vast dat de zogeheten professioneel-creatieve
werkers (managers in zakelijke, financiële en
juridische dienstverlening en mensen met hogere functies in
de gezondheidszorg, techniek en verkoop) zich minder in het
centrum en juist meer in de welgestelde uitbreidingswijken Oud-
Zuid, Watergraafsmeer en MAP/Nieuw Sloten vestigen.
Er is een wisselwerking tussen de omvang en de diversiteit van
steden; innovatie, ofwel new work, geeft altijd weer aanzet tot
9 Van Engelsdorp Gastelaars,
De Nieuwe Stad,
2006
10 Engelen en Smit, ‘ Financiele
internationalisering op
de Zuidas’, p.6 2006
11 ibid.
12 Van Engelsdorp Gastelaars,
ibid, 2006
13 Florida, Cities and the
Creative class, 2005
14 www.os.amsterdam.nl,
Bontje en Musterd, Hoe
woont de creatieve kenniswerker,
2006
15 Lukey, R. & P. van der
Steenhoven, Indicatoren
Amsterdamse kenniseconomie,
2004
BEWEEGREDENEN
39