Lees het rapport - Reith | Hendriks & partners

holders op vele plaatsen in een beleidstraject vetomomenten (veto-points) bezitten
(Stone, 2006). Dat wil zeggen dat ze beschikken over voldoende hindermacht om op cruciale
momenten een bepaalde beleidslijn te kunnen frustreren. Bijvoorbeeld op het gebied
van onderwijs zijn ouders, leerlingen, docenten, vakbonden, de wethouder, woningcorporaties,
de gemeenteraad, stedelijke diensten, en de onderwijsinspectie te beschouwen
als stakeholders. Democratisch omdat onze samenleving van mening is dat beleid tot
stand behoort te komen in overleg met belanghebbenden.
Gaandeweg heeft een rijkere vorm van democratie ingang gevonden. Veel maatschappelijke
groeperingen stellen zich niet meer tevreden met het periodiek uitbrengen van
hun stem en zo nu en dan verschijnen op een informatie- of inspraakavond. Ze willen
actief meedenken en meedoen op terreinen die hen aangaan. Langzamerhand heeft deze
wens een onmiskenbare normatieve status gekregen (Mathews, 1999; Barnes, Newman &
Sullivan, 2007; Macedo e.a., 2005; Boyte, 2004). Om die reden vinden we het zowel ‘normaal’
als gewenst dat de hiervoor genoemde stakeholders op een of andere manier actief
betrokken zijn bij het tot stand komen van bijvoorbeeld een brede buurtschool.
MSG heeft echter allerlei lastige consequenties voor de betrokkenen, zowel centraal
als decentraal. Uit ons veldwerk, zowel in de wijken als bij OCW en andere diensten, komt
het volgende beeld naar voren:
1. Het veld, het ‘netwerk’, van stakeholders is niet bij voorbaat gegeven. Niet iedere partij
heeft een even groot belang bij een beleidsonderwerp. Voor sommige partijen kan
een bepaald onderwerp om allerlei redenen een zaak van buigen of barsten zijn.
Anderen hebben bij diezelfde kwestie veel minder betrokkenheid. Ook kunnen
nieuwe belanghebbenden zich aandienen, bijvoorbeeld migrantenorganisaties die
kinderen van etnische minderheden vertegenwoordigen. Sommige beleidsnetwerken
zijn vastomlijnd en stabiel. De kosten voor de deelnemers om weg te lopen zijn domweg
te hoog. Denk aan het sociaaleconomisch overleg in Nederland. Anderen daarentegen
– en daaronder vallen vrijwel alle ‘netwerken’ in de sfeer van gebiedsgericht werken
– zijn open en vluchtig. Deelnemers doen mee zolang zij dit in hun belang achten.
Als men meent dat dat belang verdwijnt, stapt men over naar een ander ‘netwerk’. De
bestuurskundige Stone noemt dit “reverberating networks” (2001). Schön en Rein
spreken in hun boek over “loosely coupled systems” (1994). Een goede Nederlandse
term die de vluchtigheid en het gebrek aan samenhang in gebiedsgericht werken goed
uitdrukt, is: een instabiele beleidsruimte.
2. Niet iedere stakeholder heeft evenveel toegang tot overleg- en besluitvormingskanalen.
Sommige partijen maken deel uit van geïnstitutionaliseerde overlegkanalen. Bijvoorbeeld,
medebestuurders, werkgevers en projectontwikkelaars weten de weg naar
het stadhuis meestal gemakkelijker te vinden dan bijvoorbeeld ouderorganisaties of
organisaties van bijstandsgerechtigden (Stone, 2001). In feite hebben we het hier over
de communicatiekanalen binnen een beleidssysteem. Een belangrijke bron van instabiliteit
in gebiedsgericht werken is dat deze niet vastliggen. Natuurlijk zijn er allerlei
geïnstitutionaliseerde communicatiepatronen. Een welzijnswerker loopt niet zomaar
Wijken in uitvoering 47