Lees het rapport - Reith | Hendriks & partners

52
beleidsdoelstellingen realiseren’. Daarmee willen we uitdrukken dat unilateraal sturen
zowel onrealistisch als ongewenst is in MSG-situaties.
‘Onrealistisch’ als je de notie van een instabiele beleidsruimte met alles wat daaraan
vast zit weer voor ogen haalt. We hebben in 8.2 gezien dat de centrale stad een van de partijen
is – en niet altijd de meest invloedrijke – in een gefragmenteerde, instabiele beleidsruimte.
De activiteiten van de centrale directies zijn slechts een van de vectoren in het
ingewikkelde krachtenveld van multistakeholder governance. Het is bovendien niet vanzelfsprekend
dat de centrale stad boven de partijen staat. Vaak is zij partij in een conflict
bijvoorbeeld. We hebben ook gezien dat de werking van de gebruikelijke beleidsinstrumenten
beperkt is, als we al weten welke het meest effectief kunnen worden ingezet. De
conclusie is dat er geen garantie bestaat dat centrale beleidsmakers hun ideeën of doelstellingen
ongeschonden overeind houden in de dynamiek van MSG.
Het is de vraag of je dit ook zou moeten willen. Het hele idee van gebiedsgericht werken
is immers om een zekere mate van zelfsturing te creëren en de direct betrokkenen zeggenschap
te geven over beleidsvorming en -uitvoering (“het stimuleren van zelfinitiatief,
eigen verantwoordelijkheid en maatschappelijk ondernemerschap”). In de tweede plaats
kan sturing uit democratische overwegingen onwenselijk zijn. Een van de ideeën achter
het invloed geven aan belangengroepen en maatschappelijke organisaties (naast de
instrumentele reden dat maatschappelijke organisaties dichter bij de problemen staan en
deze beter begrijpen) is gelegen in het versterken van de democratische input van deze
organisaties. Al te sterke beïnvloeding door de overheid zou dit democratische effect
tenietdoen. De conclusie is dat je je bij gebiedsgericht werken open stelt voor de andere
partijen in het beleidslandschap, dat je leert van anderen. Dat je in het beleidsproces
lokale kennis toelaat in de verwachting dat het beleid daarmee beter aansluit bij de
behoeften van de doelgroep, minder weerstand oproept en een groter draagvlak verwerft.
Daarmee geeft een centrale beleidsdirectie per definitie een deel van de greep op het proces
uit handen. Je kan niet meer voorspellen waar je gezamenlijk uitkomt bij het vorm
geven aan beleid. Daar staat tegenover dat je de voorwaarden creëert dat je inzichten verwerft
over het beleidsvraagstuk of de uitvoering van voorgenomen beleid die je vanuit een
centrale positie onmogelijk kunt hebben.
Volgens ons zijn er vier doorslaggevende redenen voor een richtinggevende invloed
van de centrale overheid op MSG:
1. Input van democratisch tot stand gekomen standpunten van gekozen vertegenwoordigers
in het gebiedsgerichte proces.
2. Het bewaken van de voortgang en daarmee de effectiviteit van het beleidsproces.
3. Het bewaken van de kwaliteit van het democratisch proces.
4. Het organiseren en bewaken van financiële verantwoording.
Zoals we al eerder zeiden wordt de overheid, terecht, nog altijd beschouwd als hoeder van
het democratisch proces. Dat betekent niet dat stakeholders ondemocratisch bezig zouden
zijn in hun betrokkenheid bij gebiedsgericht werken. Echter, belanghebbenden opereren
– uit de aard der zaak – in de eerste plaats vanuit hun eigenbelang (Baumgartner &
Leech, 1998, pp. 57). Bijvoorbeeld, woningcorporaties moeten winst maken; hun bouw-