Verzameld werk - Tropische jaren - De open ruimte

Cornets de Groot www.cornetsdegroot.com
Tropische jaren 15
Hoofdstuk IV
[p. 25]
Direct na de aanval op Pearl Harbor verklaarde de G.G. Japan de oorlog. Het leven raakte
onmiddellijk ontregeld. 'Oorlog!' riep iedereen, en: 'Weg met de Jappen!'
Mijn kapper was er één. Hij werd opgepakt en weggevoerd. In Indië waren de Japanners
kappers, zoals in Nederland de Duitse vrouwen dienstmeisjes waren. Maar natuurlijk
waren het allemaal vooral ook spionnen, en allemaal werden ze opgepakt. In de avond
nam mijn vader ons bij de arm. 'Kom,' zei hij, 'we gaan naar het paleis.'
Op het bordes stond de G.G., fier in die witte pantalon en dat zwarte jasje, overladen
met zilver en goud, de bijval van het volk in ontvangst te nemen. Vlaggetjes, fakkels,
geroep van 'Leve de koningin!' en 'Oranje zal overwinnen!' Een baaierd van lawaai te
midden van een menigte, op de stroom waarvan je maar had te gaan.
Ook de Franse consul had zich tussen de zuilen van zijn ambtswoning opgesteld: een
smal gebouw, classicistisch, met van die zuilen en een fries. Hij maakte op mij beslist
niet de indruk van een krijger, al stak hij in het wit en al bracht hij met de hand aan de
pet de militaire groet. 'Vive la France!' brulden wij. Duizend vuisten, duizend V-tekens.
Hij was een klein, mager scharminkel, oud. De volgende dag verklaarde hij zich voor het
bewind in Vichy: van binnen was hij níet wit.
Batavia kreeg een optater door onze krijgsgezindheid. Geen militair die zichzelf niet
ongelooflijk belangrijk vond. Van Wijngaard verdween bij ons, mijn vader meldde zich bij
het VOC - het Vrijwillig Oefen Corps! Carla's vader werd weggeroepen. Hij kreeg
nauwelijks de tijd zijn huisraad bij vrienden onder te brengen. En Carla kreeg bij ons een
kamertje in de bijgebouwen. Intussen vulde ons huis, maar vooral de tuin zich met
binnen- en buitenlandse militairen: soldaten, matrozen, vliegers. Maar iedereen was
gastvrij in die dagen. En gul. Auto's droegen bordjes met MMM - militairen mogen
meerijden.
[p. 26]
Het was een massale vakantie met veel muziek en vrolijkheid, veel drank, veel eten, veel
ijsjes en stapels snoep.
We plakten papier op de ruiten om te voorkomen dat bij explosies de scherven slordig
rond zouden vliegen. We groeven schuilkelders in de tuin en bedekten die met atap, een
soort riet van uiterste brandbaarheid. Maar wie dacht in die onschuldige dagen aan brand
bij het vallen van een bom? Er werd trouwens om zo'n rampzalige toestand te
voorkomen een heel dorp uit atap en gedèk - wanden van gevlochten bamboe -
opgebouwd op het enorme Koningsplein. Niet dat daar ook mensen kwamen te wonen (al
zou menig Indonesiër in Batavia met zo'n woning best tevreden zijn geweest): het was
een lokkertje voor de Japanse bommenwerpers, en dit dorp werd dan ook niet
gecamoufleerd, zoals de bisschoppelijke kerk ernaast, maar wit gekalkt. Had de
legerleiding niet al te veel in Fulco de minstreel gelezen?
Ook auto's werden gecamoufleerd met een glansloze groene verf. Sommige camouflages
vertoonden een bepaald hoekig patroon in allerlei tinten tussen bruin en groen. Ik had op
plaatjes tanks uit de Eerste Wereldoorlog gezien: die waren ook zo toegetakeld. Later,
toen ik kubistische schilderijen te zien kreeg, bracht ik die met dit patroon en met die
weinig heldere, toch doorzichtige kleuren in verband. De geest des tijds, dacht ik, maar
in welke atmosfeer moesten de landschappen, stillevens en portretten van Mondriaan,
Braque en Picasso worden opgenomen?
Wat gebeurde er verder?
Vrachtwagens stortten een hoop zand in de tuin - blusmateriaal. Autolampen werden
verduisterd met een klep, in huis schilderden we de lampen blauw, en 's avonds gingen
de gordijnen dicht. Op straat lieten de lampopsteker en de mysteriën van het gaslicht het