Verzameld werk - Tropische jaren - De open ruimte

Cornets de Groot www.cornetsdegroot.com
Tropische jaren 68
[p. 110]
die ons te wachten zouden staan, alvorens de Ratoe Adil zou komen. 'Jullie krijgen drie
eeuwen van blanke overheersing te verduren,' zei hij. Maar dan zal uit het noorden de
Prins van Kling komen met zijn leger van gele mensen. Het volk zal in de droefste ellende
worden gestort, maar de mensen van aanzien en de mensen met macht zullen worden
vernederd en vervloekt. Dat is allemaal gezegd en uitgekomen.'
'En dan komt de Ratoe Adil?'
'En dan komt de Ratoe Adil. Na één maisjaar zullen de gele mensen weer terugkeren
naar hun eilanden in het noorden, en wij zullen onszelf regeren.'
'En wat doe jij eraan om dat te bereiken?' vroeg ik. 'Van Soekarno kun je veel zeggen,
maar hij doet tenminste iets.'
'Geduld is het geheim van de overwinning, ongeduld een teken van zwakte.' Ik wist dat
hij hier Tjokroaminoto citeerde; Moeljono had die uitspraak met striemende woorden
gegeseld. Maar hij hervatte: 'Haast is waardeloos. Wat daar het gevolg van is, kan geen
waarde hebben. Dingen groeien uit zichzelf en wij groeien mee. Als we geroepen worden,
zullen we er zijn.'
'Dat maisjaar,' zei ik, snel rekenend - een maisjaar is de tijd waarin uit de maiskorrel een
volwassen plant is gegroeid; een maisjaar duurt dus drie maanden - 'dat zijn er intussen
tien, of meer dan tien. Dat komt er nou van al jouw geduld.'
'Het is maar een beeld,' zei hij bedrukt. 'Niemand weet hoe lang een maisjaar duurde in
Djajabaja's tijd.'
'En de Hollanders?' vroeg ik.
'Die komen niet terug. Die horen hier niet thuis.'
Het klonk allerminst onvriendelijk, en zulke voorspellingen kende ik ook wel, zelfs buiten
Djajabaja om, en nog van vóór de oorlog.
Mijn moeder was katholiek op een nogal romantische, je zou haast zeggen, Javaanse
manier. Net zo makkelijk als de mohammedanen hier hun godsdienst van een
hindoeïstisch-boeddhistische achtergrond voorzagen, en oude inheemse goden en heilige
voorwerpen met eerbied benaderden, verruimde ook zij haar godsdienst voor diezelfde
religieuze survivals. 'Zigeuners zijn ook katholiek,' zei ze,
[p. 111]
'dat is de kracht van ons prachtige geloof. En de paus. Och, de paus... 't Geloof is niet
van hem alleen.'
Si Djagoer was de naam van een buitensporig groot kanon; uit de zestiende eeuw, geloof
ik - het kan ook de zeventiende zijn geweest. Hij lag op het erf voor het Kasteel van
Batavia en gold als onvervoerbaar. En als heilig. Je kon er wierook branden, als offer,
wat onvruchtbare vrouwen dan ook deden. De vorm van het ding verborg een symboliek
die ze daar makkelijk toe bracht. En als het offer dan hielp, was zijn heiligheid voor de
zoveelste keer bewezen, en had God je niet willen straffen, maar willen beproeven, al
bleef een levenslange beproeving als mogelijkheid openstaan. Mijn moeder had een
kinderloze vriendin. Ze gingen er samen heen op een zondagmorgen, en ik mocht mee.
Acht, negen, was ik. Je kon er van die miniatuurpajongs kopen. Die stak je dan als offer
in de grond rondom het kanon. Uit de verte leek het op een bloemperk daar. Wij kochten
een paar pajongs, parasolletjes, dezelfde die ze hier in Holland, zoals ik later tot mijn
stomme verbazing waarnam, in kinderijsjes steken. In Batavia bracht men ze wel
kruiselings boven de huisdeur aan: dat bracht geluk.
Maar nu: Si Djagoer!
Er was nóg zo'n kanon, van dezelfde fabriek. Zij gold als het 'vrouwtje' van Si Djagoer en
zij was in Solo te vinden. Als die twee kanonnen weer bij elkaar zouden staan, zo ging de
voorspelling, dan, en dan alleen zou aan de heerschappij der blanken een einde komen.
Ik herinnerde hem aan dit verhaal.
Hij keek me dit keer goedgeluimd aan.