Verzameld werk - Tropische jaren - De open ruimte

Cornets de Groot www.cornetsdegroot.com
Tropische jaren 32
Hoofdstuk VIII
[p. 52]
Tussen de missigit en het Hollandse Huis lagen de Indische woningen achter hun
voortuinen, in de schaduw verscholen. Tussen die twee polen knetterde het als een
lekkende elektrische ontlading. En dat kwam niet alleen door de keiharde jazzmuziek die
Edward ons horen liet: dit was eenvoudig een muzikale straat, vol piano- en vioolklanken
en zang, van Mozart tot Chopin, van Schubert tot Strauss & Co. Was het de muziek die
ons, en ik bedoel eigenlijk: mij, aan de straat verbond?
Maar waar zou je in 's hemelsnaam heen moeten, nu Elly, Borstel, Erik, Hansje en Robbie
Bron verdwenen waren? Nu de Jappen je opwachtten, en kampongs waar men je niet
kende ronduit onvriendelijk konden zijn? Zeker, de missigit betreurde haar slordigheid en
dat witte roversnest, daar in de hoogte, hief zijn dreigende vinger. Maar ook wij hadden
een ziel, en die drukte haar stempel evenzeer op deze straat, die steeds minder
verkeersader werd en steeds meer leefruimte. De straat nodigde ons uit. De straat was
ons lot, ons theater, onze wondertuin en soms - al te zelden - onze peepshow.
Ik ontmoette er Lie Kim Kong, een bescheiden jochie, klein, gespierd, maar met een
vriendelijke oogopslag. Het moest moeite kosten, dacht ik, om zulke zware oogleden
open te houden, een hele dag lang, en dit dan zo vriendelijk te doen. Zeg bij voorbeeld
267810 + 3167 + 76291 tegen hem. Dan knipperde hij even met die ogen, bewoog zijn
lippen mee met het getal dat je zei, en dan gaf hij het antwoord: 347268. Het klopte
altijd. Wat niet altijd klopte was, dat je zelf de getallen vergeten was die je hem had
opgegeven. Muzikaal was deze knaap niet, geloof ik. Misschien maakten ze thuis Chinese
muziek. Hun vuurwerk zouden ze wel tot de dag van de bevrijding moeten laten liggen.
Maar hij schaakte. En goed ook. Hij stelde me voor aan meneer Mohr, een Duitser van
het goede soort, die in '34 Duitsland ontvluchtte en nog heel wat meenam
[p. 53]
uit het land der ontaarden: Max Beckmann, Heinrich Zille, Paula Modersohn, Schmitt-
Rottluff, maar ook Derain, Jan Sluyters... Hij was nu eens níet gearresteerd, omdat een
aanvraag tot naturalisatie nog liep en invloedrijke ambtenaren tot zijn vriendenkring
behoorden. Zei hij. Hij schaakte ook, deze vrijgezel, soms speelden we hele toernooien.
Meneer Mohr bewoog zich altijd heel voorzichtig, hij moest wel met die buik.
Toen ik hem eens mijn boek Il nudo nel disegno europeo toonde, bekeek hij dat met
aandacht. Hij krabde zich op de kale kop, keek over zijn brilleglazen mijn richting uit en
kneep zijn lippen samen. Toen vroeg hij: 'Interesseer jij je hiervoor?'
'0 ja,' zei ik. 'Zo zou ik ook wel willen tekenen.'
'Goed, dan zal ik je dat leren,' zei hij. En hij stond op en pakte een map en toonde me
een paar etsen en tekeningen. 'Bosboom... Junghuhn... Spies...,' zei hij, even achteloos
als trots.
Hij haalde boeken uit zijn kast en liet me zien wat Rembrandt gemaakt had, en Vermeer,
plaatjes die ik wel kende uit andere boeken. Maar hij versloeg me, toen hij met een paar
impressionisten kwam: Manet, Monet. Ik was verpletterd. Niet in het minst door de
dingen die hij over hun werk vertelde, en over het licht daarin. En dat het afgelopen was
met goden en godinnen, helden, heiligen met flauw vallende ogen, boeren en hun
verhaaltjes. 0, niet dat er opeens ruimte kwam voor gewone mensen, hoewel - maar er
was ruimte gekomen voor het schilderen zelf. Voor de muziek, de poëzie ervan.
Toen ik de volgende dag kwam, stond er een gipsen tors van een vrouw voor me klaar.
Die moest ik natekenen. Hij had er een schijnwerper op gezet, zodat het spierwitte beeld
aan de niet belichte kant een uiterst genuanceerd schaduwspel liet zien. Op van dat