Verzameld werk - Tropische jaren - De open ruimte

Cornets de Groot www.cornetsdegroot.com
Tropische jaren 33
grauwe oorlogspapier en met een pijp houtskool van de kokki ging ik aan de slag. En het
werd natuurlijk niets.
'Je schuift een paar zenuwachtige lijntjes aan en tegen elkaar. Schetsen noem je dat,
maar het is onwetendheid. Een lijn is driftig weet je, of ontspannen of zwoel. Zoekend of
doortastend, maar nooit karakterloos. Dit zijn ka-
[p. 54]
rakterloze lijntjes. Er zit geen aarzeling achter, maar ook geen weten. Dan is het dus
niks: lijntjes van iemand die geen idee heeft wat hij doet. Zie je trouwens lijntjes? Ik
niet. Ik zie licht. En schaduw, geen lijntjes.'
Of: 'Je verliest je in details, lieve jongen. Je moet de hoofdzaak eerst klaar voor ogen en
vooral op papier hebben. De verfijningen, die schaduwen en schaduwtjes komen heus
later wel.'
Of: 'Heb je nou wel in de gaten hoe hard dat hout is, hoe zacht die stof? Je oog is een
tastorgaan, zoals je nu wel weet, maar je handen zijn dat ook. Voel nou eens hoe hoekig
dit is, hoe glad geslepen dat staal. Hoe kun je de hardnekkigheid der dingen kennen als
je er niet op afgaat?'
Of: 'Je moet werken. Je moet je inspannen. De muzen vergen het uiterste. Dat moet je
willen geven.'
Het liefst werkte ik naar aanleiding van een stilleven. 'Vervorm de dingen maar,' zei hij.
'Dik hun karakter aan, of doe het juist geweld aan.'
Hij bracht een zeldzame ontmoeting van vruchten, bloemen, kratten, kippegaas en
jutezakken tot stand in zijn stillevens.
'Weet je, anatomie, perspectief - die bestaan alleen in de verhitte geest van de
westerling en nergens anders. Nergens! Zie jij anatomie in deze wajangpop? Toch is hij
door een rasartist gemaakt.' Hij toonde me de pop en bezong die.
Ik dacht lang na over zijn woorden. Geen anatomie, geen perspectief. Het lokte mij aan,
het lag in mijn aard, maar ik wou dat andere - Indo, die ik was!
Thuis kopieerde ik ijverig uit het Italiaanse boek, en uit mijn hoofd tekende ik de
openvallende bloesjes van Bea. Ik dacht altijd met heimwee aan die bloesjes, en met
heimwee zette ik hun vulling op papier.
En hoe zou het dan komen, dat ik in die tijd op een morgen vroeg wakker schrok, voor
zonsopgang nog, doordat ik lag te stuiptrekken in bed? Ik was verlamd, ik dacht dat ik
doodging, het was angstaanjagend, het was zielsverrukkend, bloed stroomde uit mij en
vuur en pijn, het bruiste in mijn hoofd, en licht zag ik, paars en geel, en tranen
verhelderden hun kleur. Schoksgewijs spoot een jongensdroom zich onder ademnood en
verstijving naar buiten.
[p. 55]
Ik lag voor mirakel en meisjes zag ik, in hun blote kont, pronkend met hun tieten. Ik
snikte. Ik zweette, ik moest ziek zijn, dood- en doodziek. Mijn harteklop. Ik bleef liggen,
ja, ik lag! Maar ik zweefde, nee, ik vloog. Niemand zou ik dit ooit kunnen vertellen, wie
zou ik dit aan mogen doen? Sterven, dacht ik. En: Maar wat een rillingen van hemelse
zaligheid!
Eindelijk stond ik op. Ik keek in mijn onderbroek, waar zich een soort slijm had
opgehoopt: in draden hing het aan mijn buik.
Mijn God, dacht ik. Wat gebeurt er toch met mij? Wat is dit allerakeligst smerig en ziek...
Die middag zocht ik Carla in de rusttijd op.
'Kom je weer eens kijken?' vroeg ze. 'Ik dacht dat je me compleet vergeten zou.'
'Ik dacht aan jou. Ik ben ziek.'
'Wat heb je dan?'
Ze nam mijn hand: 'Wat is er?' - vleiend, bezorgd.
'0, Carla,' zei ik op de toon die zij altijd legde in 'O, Leo', een beetje smekend, een beetje