Verzameld werk - Tropische jaren - De open ruimte

Cornets de Groot www.cornetsdegroot.com
Tropische jaren 92
De 17e ontbreekt - de dag van de Onafhankelijkheidsverklaring.
Maar die kondigt zich aan in de onafhankelijkheid die De Brauw zich verwerft op zijn laatste
vakantiedag.
Tropisch jaar: de tijd die verloopt tussen twee opeenvolgende doorgangen van de aarde door
het punt Ram - hier dus: op Carla's verjaardag.
Dat is 'kebatinan' - de Javaanse getals- en kalendermystiek.
Die ene week vakantie in Istanboel bestond' uit 'gunstige' dagen volgens de 'petangans' van
míjn 'kebatinan'.
[...]
Ik denk dat het open kunstwerk alleen dan kan ontstaan, wanneer ook de mensen 'open' zijn,
wanneer je ze in en uit kunt. Open mensen zijn doordringbare mensen, en de mensen werden
doordringbaar. Röntgen, het kubisme, de democratie - er zijn tal van dingen te noemen, die de
mensen doordringbaar maakten. Je hoeft er niet aan te twijfelen, dat wat je doet, open is en dit
kan blijven. Film, fotografie, de dieptepsychologie, het interview breken je open. Alleen de
biecht sluit je op in het biechtgeheim. Geen geslotener man dan de biechtvader. Gisteren in
Nederland-C zei Tim Krabbé wel dat een droom mooier is dan zijn uitleg, maar dat is een
misverstand, door Vestdijk al uit de wereld geholpen (Essays in duodecimo, p. 139,c). Zo is
wat ik doe, ook 'open' (de titels wijzen erop: De open ruimte, Ladders in de leegte, Striptease,
De zevensprong). De mensen in mijn roman(s) zijn doordringbaar. Ik heb dat aan de hand van
de relaties die De Brauw met meisjes en vrouwen onderhoudt, onderzocht.
Van de vrouwen in Tropische jaren noem ik de proto-types: Eva en Lilith.
Eva is het moedertype, de moeder naar wie wij verlangen, levenslang, - omdat zij verzorging
betekent en liefde en troost, een bron van genade en verrukking. Maar wij verlangen ook naar
een andere vrouw, een vrouwelijk symbool, níet moederlijk, níet zorgend, maar eisend,
sportief, jeugdig, aanzettend tot avontuur en strijd. Hard, in staat je te breken - open te maken
betekent dat.
Haar prototype is Lilith. Lilith is mooi, altijd. Eva heeft andere kwaliteiten, al kan ook zij heel
goed zeer mooi zijn. Maar dan ís zij ook mooi. Lilith is vooral mooi in het oog van wie haar
begeert.
Wie zijn op het eerste gezicht de Lilith-figuren in dit boek?
De Brauw begint met een interpretatie van de vrouw in de fontein. Een nimf, een Lilith. Later
komt hij daarop terug: ze is een iboe, een moeder, een Eva. De ene visie is niet geldiger dan
de andere: deze vrouw is doordringbaar, open. Zij staat aan het begin van de roman. Haar
dubbelzinnige type staat aan de oorsprong van al de vrouwen in het boek.
Tot de Lilith-figuren 'op het eerste gezicht' behoren achtereenvolgens:
Mei Lian, Carla, Julie, Inge en, in miniatuur de onvruchtbare vriendin van de moeder van De
Brauw in het Si Djagoer-verhaaltje.
Later, wanneer hij zijn eerste visie op de vrouw in de fontein herziet, herziet hij ook zijn visie
op de moeder van Robbie Bron: zij is geen Eva, maar een Lilith. Hij geeft ook groepen van
vrouwen aan: verre prinsessen, geisha's, Salomé's. Hoe zij van Liliths in Eva's veranderen,
geeft hij aan in zijn verslag van de buikdans in het Turkse restaurant.
Wat heeft De Brauw in zijn Lilith - Carla vooral, ten dele ook Julie - zo lief? Wat wordt er
door hen vertegenwoordigd?
Het boek is een terugblik op Batavia, 1939-1943. Het is - dat blijkt uit de toon - een knieval
voor het kind dat hij was. Het is een door retro- en introspectie verkregen beeld, een