Verzameld werk - Tropische jaren - De open ruimte

Cornets de Groot www.cornetsdegroot.com
Tropische jaren 39
Hoofdstuk X
[p. 64]
En als op iedere andere woensdag kwamen ook deze keer weer van heinde en ver de
vrouwen naar het Adek-gebouw, (waar het leidinggevend en -krijgend personeel in
bedrijf en bestuur van Nederlands-Indië op een hoop was geveegd, om bevend te buigen
voor een wrede Jap, en om te dromen van een schoon verleden en een nog schonere
toekomst, want wie dacht daar vandaag de dag nog aan de dag van vandaag? Buiten
stroomden de vrouwen toe, met een pakje voor een geliefde, een man, vriend, vader,
broer, opa, oom... En had het niet iets feestelijks, iedere week? Je hoorde er de roep van
de verkopers van ijs en allerlei lekkers, de kreet van een fietstaxibestuurder. Maar ook
kwam soms de smekende stem van een bedelaar je eraan herinneren, dat Batavia altijd
een stad van vodden en zweren was geweest. Dat was al zo in gezegender tijden dan
deze. Een man die in Mekka was geweest, riep Allah's naam en prees die van de profeet:
er ging een dief aan de haal. Jengelende kinderen stonden bij vrolijke kinderen en
strenge moeders hielden ze in toom, want aan het begin van die onafzienbare rij stonden
strenge cipiers. Klootzakken.
Boeléh en ik, altijd behulpzaam, bewaakten in een geïmproviseerde fietsenstalling op het
trottoir de fietsen van die vrouwen voor 2½ cent per stuk, want zegt de logica van het
dagelijks leven niet dat wie pech heeft ook nog betalen zal aan wie mazzelt? Wij
verdienden er dik mee en met gereedschap van onze verdwenen vaders herstelden we
aan die fietsen wat er kapot was. Met elastiekjes die we in benzine oplosten, maakten we
bandenplak, en verkochten ook die, in nog goed afsluitbare verfblikjes, ach vaak kregen
we meer dan we vroegen, zoals dat immers zo dikwijls gebeurt in een wereld die de
machinerie van het dagelijks leven heeft stilgezet, ten einde die van het dagelijkse doden
draaiend te houden. Vriendelijkheid wordt goed beloond, en ik was vriendelijk tegen
iedereen.
[p. 65]
Die kunst keek ik van mijn moeder af, die niet het type was om bij de pakken neer te
zitten. Haar omgang met tante Anna was een zegen voor ons. Ze waren - hoe zal ik
zeggen? - zo monter bij alle neerslachtigheid in de wereld. 0, natuurlijk was ze treurig
toen mijn vader werd opgepakt, maar dat ze hem af en toe iets brengen kon, ook al
kreeg ze hem dan niet te zien, versterkte haar innerlijke kracht. Hoe anders dan vroeger
werd haar leven nu, nu ze voor ons en voor zichzelf vechten moest, zonder man en
zonder kokki, djongos of kebon. Op de fiets trok ze de stad in, smoesde hier en daar wat
en kocht spulletjes op, waarvan ze wist dat ze die verderop weer kwijt kon, met een
beetje winst. Ze zorgde voor ons met veel verspilling van kracht. Ze had weinig tijd meer
voor ons, o, nooit waren we vrijer dan tijdens de bezetting, maar toch kon je aan hoe ze
was, zien hoe ze had willen zijn: rijk aan aandacht en liefde voor haar omgeving. Toen
mijn vader tegen het eind van de oorlog naar een ander kamp werd overgebracht, reisde
ze hem na. Al had ze er niets aan, ze wilde toch zo dicht mogelijk bij bem in de buurt
zijn.
Ook mijn moeder stond op die dag in de rij, in gezelschap van tante Anna. Je wist
eigenlijk nooit van tevoren wat er in zo'n pakje zitten mocht. Tabak natuurlijk. Maar een
boekje? Snoep, zelf gemaakt, want er was immers niks anders. Een zakje zout, een zakje
peper, een potje sambal en verse lomboks, groene, rode. Ondergoed, zakdoeken. Bij de
ingang van een kantoortje onderzocht een hellehond de inhoud op contrabande, en dan
moest je maar hopen dat alles goed en compleet terechtkwam.
Op deze dag ontwaarde zij Bahar tussen de bewakers. Ze liet met opzet iets vallen uit
het pakket, zodat hij het haar aan kon reiken. Ze fluisterde hem ons nieuwe adres in het