Verzameld werk - Tropische jaren - De open ruimte

Cornets de Groot www.cornetsdegroot.com
Tropische jaren 59
Waar ik woonde? - In de Derde Straat.
Hoe oud ik was? - Vijftien sinds een week.
Waarom ik dan niet in een kamp was opgesloten? - Vanwege het Duitse bloed.
Waar mijn papieren dan waren?
'Ik heb ze helaas niet bij me,' zei ik.
Had ik dan wel een claxon gehoord?
'Ja, hé - nou u het zegt... Vreemd.'
Waar ik dat ding dan verborgen hield?
'Mijn hemel, u denkt toch niet dat ik, een halve Duitser, een bondgenoot...' Maar ik
dacht: Waarom ben ik toch weer de lul?
Ik moest mee naar de wachtcommandant. Mijn fiets werd even bekeken. Ik werd
gefouilleerd. En intussen hoopte ik maar dat Boeléh laf genoeg zou zijn om zich mijn lot
niet al te zeer aan te trekken. Ik kon alles gebruiken, behalve misplaatste solidariteit.
Alles werd nog een keer gevraagd en ook genoteerd dit keer: wie ik was, waar ik
woonde... Ik moest te voet mijn paperassen halen: de fiets bleef daar als onderpand.
'Maar dan ben ik nooit voor de avond terug,' zei ik.
Ik kreeg een verlofpasje.
Ik liep de straat uit, aan het einde waarvan Boeléh op me wachtte.
'Hoe was het?' vroeg hij, schuldbewust, maar we konden ons lachen niet inhouden.
[p. 97]
Thuis vertelden we het verhaal. Mijn moeder schreide, Ria zweeg, maar moest misschien
toch lachen, tante Anna tikte op haar voorhoofd en Carla keek alleen maar even. 'Ik krijg
wat van jou,' riep mijn moeder in wanhoop. 'Ze schieten je nog eens overhoop. Kom, we
gaan er samen heen.'
'Nee,' zei ik. 'Jij hebt geen pas.'
Dat was waar.
'Had dan een ander adres opgegeven,' zei ze onpraktisch. 'Wat kan jou die rotfiets toch
schelen. Die brengt alleen maar ongeluk, eerst met die bel en nu met zo'n toeter. Straks
verzin je nog een stoomfluit.' Maar daar moest ze toch zelf ook wel om lachen, o -
eventjes maar.
Ze had wel gelijk, mijn moeder. Maar wij hadden eenvoudig een afkeer van
knuppelzwaaiers. Ons instinct zei, dat je alles wat met petten en pakken te maken had,
met een beetje scherts en wat zelfvertrouwen tegemoet kon treden. Dat je de gein
waarmee je protesteerde, voeden kon met de ernst waarmee zij zich aan hun slavernij
onderwierpen.
Op de fiets van Boeléh, nu zonder claxon, ging ik met mijn papieren terug. Het was
donker geworden, griezelig donker, vanwege de verduistering. En stil, bladstil, vanwege
de avondklok. Ik reed zo'n beetje op de tast de goede richting uit: je zag werkelijk geen
hand voor ogen. Voor ik het in de gaten had, hielden schildwachten me aan - hun wreed
geslepen, zacht glanzende bajonet op mijn keel. Zo plotseling doemden ze op uit de
duisternis, en zo dreigend kwam hun zwijgen op me aan, dat het angstaanjagend had
moeten zijn. Maar hoe angstaanjagend, hoe onvergetelijk dit moment me ook toen al
leek, onvergetelijker nog was de sensatie van volstrekte onverschilligheid, die je dan
even onverwacht overvalt. Ik had eenvoudig geen gevoel: geen zenuwen, geen droge
mond, geen gebrek aan adem, geen lijkkleur of blos, geen kloppingen in de keel. Niets.
Absolute gevoelloosheid, die past bij iemand die niet meer voor- of achteruit kan en ook
geen kans ziet om in elkaar te krimpen.
In het dierenrijk houden sommige dieren zich als ze zich bedreigd voelen, bewegingloos
dood: dat gevoel.
In het korte weerlicht, dat een vogel even wekte, zag ik
[p. 98]