Verzameld werk - Tropische jaren - De open ruimte

Cornets de Groot www.cornetsdegroot.com
Tropische jaren 94
vertegenwoordigt, de eenheid van Lilith en Eva. Zij heeft geen groot aandeel in dit boek:
unbeschreiblich - maar zij doorstraalt het geheel als idee. Idee van das ewig Weibliche.
Hoe staat het met de vrouwen die 'op het eerste gezicht' moederfiguren zijn?
De onverhoedse ontmoeting met de nimf die later als moedersymbool optreedt, heeft schrik
ten gevolge, panische angst. Ook al zegt De Brauw van niet, geloof maar dat de schrik
reusachtig was. Zij wás Lilith, toen.
De missigit is een moedersymbool: slonzig, hoerig: die pisangbomen. Het gebouw wordt door
Carla (!) omlaag gehaald: 'Het is geen moskee'.
Daartegenover: het Hollandse Huis - een vadersymbool met twee rondgeschoren boompjes
aan weerszij van de toren. Machteloos. Dit huis, staat in het noorden, de missigit, in een
driehoek, in het zuiden. De rivier die oost-west stroomt kruist die richting op de plaats
ongeveer van het eiland van De Brauw: het middelpunt van het kompas, dat een beetje
desoriënteert: men verwacht dat het noorden mannelijk, het zuiden vrouwelijk zou zijn... Of
richt De Brauw zich op de vrouw?
Baboe Mina: iboe. Ze verzorgt en verwent De Brauw. Hij elektrocuteert haar zowat, maar hij
houdt van haar zoals uit hun verhouding blijkt (de keuken bij de put, het afscheid). Ze neemt
hem in bescherming tegen zijn vader, ook tegen de Jap (een vaderfiguur uiteraard), zelfs in
haar rol van hoer. Maar van uitzonderlijke betekenis is de 'bekentenis' van De Brauw: 'De
Indo wil/mag zijn afkomst van moeders zijde niet kennen'.
Wat is een Indo?
Een blanke, naijverig op de almacht van de vader. Een niet-blanke, die zijn eigen liefde voor
zijn moeder niet begrijpt en die zijn gevoelens voor haar zelfs obstakels in de weg legt.
Maar in de oorlog tuimelt het vader/moeder-systeem om. De almachtige vader zucht in
gevangenschap, de onderdanige moeder wordt opeens mondig en handelingsbekwaam. De
Indo voelt zich even vrij; - tot met de vrede de restauratie kwam.
Hier zit de kern van De Brauws verhouding tot de moeder, zijn ambivalentie.
Het was geen uitzondering, wanneer je je afkomst van haar verborgen hield. Vooroordeel,
rassenwaan bestonden eenvoudig, in het voormalig Indië, en dit gedrag - je afkomst
verzwijgen - voorkwam roddel, spot en hoon. Maar het begunstigde ook infantiele, irrationele
kritiek op je moeder: waarom ben ik niet blank? Als ik iets zou willen veranderen, dan de
kleur van mijn huid, etc.
Maar moeders verloren in de oorlog door hun gedwongen onafhankelijkheid veel van het
'moederlijke'. En dat betekent dat ze tot Lilith naderen. Zo werden de grenzen vloeiend en de
konden de types in elkaar overgaan onder bepaalde omstandigheden. En in het antikoloniale
tijdperk kon de blanke vrouw de niet-blanke in bescherming nemen, zoals Narda het bij baboe
Mina deed toen De Brauw wat triomfantelijk vertelde van zijn wetenschappelijk sadisme (de
elektrocutie).
Niet gauw zal iemand dit boek lezen zoals ik het zojuist deed. Maar dat de personages erin
'open' zijn, is waar. Dan kan het bijna niet anders, of het boek is een 'open boek'.
Politiek.
Mijn boek is ook een politiek boek.
De politiek overrompelt de mensen in dat boek: ze weten niet wat ze overkomt. Duitsers
worden opgepakt en afgevoerd naar Australië, of getorpedeerd.
Zij weten tenminste, waar dat voor is. Maar die achterbleven en werden vernederd en
verdrukt? Die wisten nergens van. Die werden gestraft, zonder inzicht in hun delict:
onmondigheid.