Verzameld werk - Tropische jaren - De open ruimte

Cornets de Groot www.cornetsdegroot.com
Tropische jaren 6
Hoofdstuk II
[p. 10]
Mr. Edip troffen we aan op een van die drijvende visrestaurants bij de Galatabrug. Een
dertiger in vrijetijdskleding. Mager. Zwarte ogen. Een snor met prachtige tanden
daaronder bij een lach. Hij sprak ons aan in onvervreemd Rotterdams.
'Hoe is dat mogelijk?' vroeg ik.
Wel, als negenjarig jongetje was hij met zijn ouders in Rotterdam terechtgekomen. Hij
haalde niet zonder problemen zijn einddiploma (HBS-B) en heimwee had hem onlangs
teruggevoerd naar Istanboel.
'Het is niet moeilijk in deze opeenhoping van straatjes, wijken en dorpen te verdwalen,'
zei hij. 'Ik wil uw gids wel zijn. Ik ken de weg. En ik weet alles wat een gids weten moet.'
'Bij voorbeeld?' vroeg ik.
'Dat Istanboel net als Rome op zeven heuvels is gebouwd. Dat er een hangbrug is van
dertig kilometer die Europa met Azië verbindt. Ik zal u naar moskeeën brengen,
begraafplaatsen, het serail. Ik zal u de ondergrondse kanalen laten zien waarop de stad
gebouwd is. Ik zal u witte yakut laten proeven, onze Turkse wijn. U houdt van poëzie?
Dan mag u de Ömer Hayyamstraat nier missen, die steil afloopt in vrolijk fatalisme, of
moeizaam omhoog, als in wanhoop. Ik zal u het journalistencafé laten zien. Daar kunt u
alles horen van bloedige straatterreur en economische chaos. Men zal u voorspellen,
hoelang Ecevit nog heeft vóór de militairen - u heeft ze zien rondkuieren - de macht van
hem overnemen. Wee ons, als die het voor het zeggen krijgen. We zullen ophouden met
denken, want gedachten, bepaalde gedachten zullen strafbaar worden verklaard. Kranten
als de Cumhuriyet, en wie weet hun lezers, staan nu al op de zwarte lijst.'
Hij klopte driemaal op het hout van de tafel en keek ons aan.
'Jullie leven als onder een bezetting,' zei ik.
'Maar we leven nog.'
[p. 11]
Hij bezat een auto, zo'n Elvisslee met zeven achterlichten, maar oud, zo oud. Hij bracht
ons waar we maar wilden wezen, onder het motto dat de wagen met de grootste snelheid
en de grootste massa voorrang heeft. En op een dag bracht hij ons van de brug met de
veerboot naar het laatste van de Prinsen-eilanden. Ik zag de stad, waarin, om Ary Prins
te citeren, 'hoog rondde de Dom door Justiniaan gebouwd, die rees als een wereldbol'.
Dat klinkt fameus. Maar eenmaal in open zee, zie je toch vooral de vijandige, kilometers
lange rij stenen: de versterkte muren en ravelijnen die de stad omklemmen. Een
ongelooflijk, weerbarstig harnas, doodsbleek en ziek. Daar moest een verboden wereld
achter liggen, een opeenstapeling van invallen, verlangens, praatjes, sprookjes en
dromen - een verontrustend visioen.
Niet ver van het Park der Vervulde Schoonheid lag de Straat met het Hollandse Huis. Het
was een in alle opzichten veelbetekenende straat, nog niet eens omdat ze aan het einde
plotseling steil opliep en op een dwarsstraat uitmondde, die parallel liep met de kali, zo'n
tien meter beneden je, maar om de verrassende architectuur van het huis, dat daar zo
eenzaam in de hoogte stond. Het had verdiepingen, dakkapelletjes en een hoektoren met
zo'n ui als spits, net als in Holland. Ik ben één keer in dat huis geweest. Hansje woonde
daar. Hij wees me op de bijzonderheden. De architect was zelfs niet te beroerd geweest
om er een schouw in te bouwen - zonder schoorsteen natuurlijk, al was er op het dak wel
een schoorsteenpijp. Ze waren er voor de mooiigheid. De wanden waren tot halve hoogte
met donkerbruin hout betimmerd, 'net als in Holland'. Hoewel het gebouw uit baksteen
was opgetrokken, waren de muren wit gekalkt, vanwege de hitte. Een korte oprijlaan
naar de garage, opzij van het huis, liep steil omhoog. De tuin lag immers hoog boven