Verzameld werk - Tropische jaren - De open ruimte

Cornets de Groot www.cornetsdegroot.com
Tropische jaren 66
'De wereld van het geld is een emotionele wereld, Leo.' Dat was Lie, mijn Chinese vriend.
Maar had hij geen gelijk? Het ik verstokt, wanneer je zo arm bent dat je niets warms
meer vindt in de misère waarin je leeft.
We kochten de vis.
'Voor u,' zei Narda, die de vis aan Mr. Edip overhandigde. Geld. Ik verdiende bakken met
geld in die oorlog. Ik leende boeken uit tegen een kleine vergoeding en haalde ze na
twee
[p. 107]
weken tegen een kleine vergoeding weer op. Ik verhandelde helmen, claxons, fietsen,
rackets. Zilvergeld bracht goud op, hanengevechten en weddenschappen ook. Overal was
handel. Soms verkocht ik een tekening.
Voor Lie was geld geen ruilmiddel, maar een voorwerp van aanbidding.
'Ik wil er zoveel mogelijk van hebben,' zei hij. 'Ik heb de grootste bewondering voor
boeven die zich in een bank laten opsluiten om op hun gemak een goeie kraak te zetten.
Want natuurlijk kennen zij de waarde van het geld beter dan wij, gewone stervelingen.
De mythe van het goud, de zuiverheid, de smeedbaarheid, de onaantastbaarheid ervan
voor de inwerking van aarde, vuur, water en lucht - heb je daar wel eens over
nagedacht? Geld is de quinta essentia, een onoplosbaar raadsel. Geld maakt iedereen tot
een Parsifal, op zoek naar de Graal. Als ik één uur voor mijn executie nog een goeie
handel kan afsluiten, zal ik dat niet laten...'
Hij maakte van zijn begeerte een mythe en vermeerderde met hartstocht zijn rijkdom,
zonder ooit gierig te zijn. Ik was meer iemand van het krediet, zie boven - maar die Turk
hier, die uitgestotene, verdiende zijn geld in de marge van de maatschappij.
Mijn oude school, wie had het ooit kunnen dromen, was tot een soldatenbordeel
omgebouwd. Gedèk behoedde het tegen inkijk, want natuurlijk was de hele wereld
nieuwsgierig naar de zeden en gewoonten die zich daar ontwikkelden. Eens zag ik een
vrouw voor de halfgesloten toegang staan. Ze maakte met duim en wijsvinger van de
ene hand een rondje en bewoog er haar andere wijsvinger in heen en weer, wellustig
schaterend naar mij.
Maar viel er zoveel te lachen?
Opnieuw, als in de dagen van Guadalcanal en Stalingrad, gonsde het van de geruchten.
Wat! Waren de geallieerden in Normandië geland? Af en toe glimlachte iemand met een
knipoog. Een ander stak zijn duimen op. Ik was een en al oor. En oog. Ik moest wel.
Grote politieke en militaire veranderingen dwingen ertoe. En de gedachten die dan bij je
binnen stormen, brengen daar een volledige gedaanteverwisseling teweeg.
[p. 108]
Een Jap stond te schreeuwen op het kazerneplein. Een trompetter beefde. Was Saipan
gevallen? En had geen Jap het willen overleven? Was Hitler aan een aanslag ontsnapt -
beraamd door zijn eigen getrouwen?
Een peloton jonge Indonesiërs stormde in looppas door de stad, op de maat van
krijgshaftig gezang:
Verpletter de vijand van Groot-Azië
brandschat Amerika
wals Engeland plat!
Die haat werd erin geramd, soms letterlijk, met dat dartele sadisme van Japanse makelij.
Hoe werkte dat? Het werkte uitstekend. Zij zongen en zij meenden wat ze zongen, want