Verzameld werk - Tropische jaren - De open ruimte

Cornets de Groot www.cornetsdegroot.com
Tropische jaren 47
Nu, nu de oorlog gestreden is, zie ik dat de vergane Oostzeevloot niet alleen de blik op
Pearl Harbor opende, maar ook dat Pearl Harbor het vergezicht op Hiroshima ontsloot, en
- dreigender nog, want de wereld was er tot dan
1. De schrijver van het verhaal scheen integendeel niet weinig gesteld te zijn op het gele ras. Zei Mohr.
[p. 78]
toe zo simpel en mooi en werd er daarna zo woest en leeg - op de bancirkel, de
toverkring, de atol Bikini waar, om het rode gevaar te bezweren het pact met de duivel
gesloten werd. Er vielen geen doden daar, maar misschien is juist dat zo sinister: dat de
bedoeling uitsluitend uit bijbedoelingen bestond...
Hoe zou mijn Russische officier, van haat doorzogen, ooit los kunnen komen van zichzelf,
om zo het meisje dat hij zocht, te verlossen? En hoe zou ik van haat doorzogen...?
In die regentijd tekende ik veel, vaak geïnspireerd door werk dat meneer Mohr bezat.
Soms kwam Carla me bezoeken in de garage, en soms poseerde ze voor me. Mohr
kritiseerde het werk dat ik hem toonde als ik kwam schaken.
'Er moet tijd in een schilderij te zien zijn,' zei hij. 'Van Gogh, Gauguin. Tijd is rust of
onrust, haast of bedachtzaamheid, analyse of constructie. Dat is het verschil met foto's.
In een foto houdt tijd eensklaps op te bestaan. Klikklak.'
'Maar in een film niet,' zei ik, omdat ik niet geluisterd had.
'Nee. Daar moet je twee uur naar kijken. Maar in een schilderij zie je alles in één blik.
Ook de tijd. Daar mag je twee uur naar kijken, maar het hoeft niet.' Hij schudde met zijn
hoofd over zoveel domheid van mij.
Naar Carla keek ik langer, ook na de regentijd.
Ze was heel geduldig als model, en een enkele keer, als ze dat durfde, poseerde ze in
alleen een slipje. De tekeningen die ik dan maakte, hield ik zorgvuldig verborgen: men
moet zijn moeder en tante, ook al was zij dan geen echte tante, niet op verkeerde ideeën
brengen. Dat deden zij tenslotte ook niet bij jou. Maar ook Mohr, die me toch heus wel
begrepen zou hebben, toonde ik dat werk nooit. Kwam dat soms omdat ik me in een of
ander hoekje van de ziel schuldig voelde, of niet helemaal van baatzucht vrij? Ik weet
het niet, ik had helaas het beklemmende gevoel dat je tijdens het werk eigenlijk geen bal
had aan het feit dat je leefde. 0, ik kuste haar wel eens, maar dan wilde je toch ook je
handen schoon hebben, ter wille van de vrijheid, en daar moest ik voor naar de keuken.
En als ik dan terug
[p. 79]
kwam, snel, zat Carla alweer gekleed en wel op de divan, de rug tegen de muur...
Waarom werd ik niet gewoon een fotograaf? 'Klikklak!'
Toen ik op een dag met nieuwe tekeningen op weg naar Mohr Julie tegenkwam, zei ze:
'Laat eens wat zien.'
Ik toonde haar een portret van Carla.
'Mooi,' zei ze complimenteus. 'Dat moet je voor mij ook eens doen.'
Ik zei grif ja en maakte een afspraak; o, zelden slaagde een portret op bestelling zo
fraai. Ik sprak nog een zitting af, en nog één, en altijd was de inspiratie daar. En laat die
dan komen door die kimono, die rok en bloes, dat jurkje, vodden zo langzamerhand,
altijd was de muze daar, om met Mohr te spreken, lieve hemel, zij was de muze zelf.
En toen ook zij eens alleen was, en ik haar als bewijs van onze grote bezonnenheid vroeg
haar bloesje open te knopen en ze zonder morren aan dit verzoek voldeed, leek dat me
een gebeurtenis toe, waarvan ik de openbaring van de zin van mijn leven mocht
verwachten. Een toestemming om nu eens niet aan het werk te gaan. Met schone
handen aan te vatten wat er aan te vatten viel: desintegreert het leven niet zonder