Themanummer over criminaliteit, migratie en etniciteit - Tweede Kamer

Tijdschrift voor Criminologie 2010-05-01
52(2010)2 : 105-217
Jan Stikvoort, korpschef van Hollands-Midden, had eerder de Kamer beschuldigd
van het opblazen van de problemen rond Marokkanen. 'Door ongenuanceerde
uitspraken van politici, ook in de media, ontstaat onterecht een mediahype. Het
gaat juist de goede kant op en het aantal aangiftes loopt terug. We ontkennen
niet dat er een probleem is, maar zo groot als het de laatste tijd is geworden is
onterecht' (de Volkskrant, 4 oktober 2008).
Engeland
Zoals in de inleiding werd opgemerkt, heeft vooral na de introductie van de zogeheten
Anti-Social Behaviour Order (ASBO) het overlastprobleem in Engeland veel
aandacht gekregen. De ASBO is een restraining order die opgelegd kan worden via
de civiele rechter voor een periode van maximaal twee jaar (Burney, 2005). Bij
overtreding van de ASBO komt de zaak voor de strafrechter, die een boete of een
gevangenisstraf van maximaal vijfjaar kan opleggen (Squires & Stephen, 2005).
Net als in Nederland wordt overlast in Engeland beschouwd als een urgent maatschappelijk
probleem dat gekoppeld is aan de leefbaarheid in steden en onveiligheidsgevoelens
(Van Stokkom, 2007). Die overeenkomst blijkt ook uit de interesse
van Nederlandse politici en beleidsmakers voor de Engelse maatregelen.
Diverse gemeenten en landelijke politici noemen het succes van de ASBO in de
bestrijding van overlast (Huisman & Koemans, 2008). Echter, de ASBO's krijgen
in Engeland geregeld kritiek, uiteenlopend van 'mensenrechtenschending' tot 'het
aanmoedigen van intolerantie' (Pakes, 2004; Millie, 2006). Toch werden de
ASBO's tot 2007 zo'n 7.000 keer opgelegd (Newburn, 2008). Maar of dat betekent
dat ze inderdaad succesvol zijn, is onduidelijk (Harradine e.a., 2004). Grootschalig
evaluatieonderzoek van de ASBO is, hoewel het parlement er regelmatig om heeft
verzocht, vooralsnog niet beschikbaar (Waiton, 2008). De lokale verschillen in
uitvoering en de gebrekkige registratie maken onderzoek naar de effecten van de
ASBO zeer lastig (Prior & Spalek, 2008).
Bij de nadere bestudering van het Engelse politiek discours bleek opnieuw dat
nergens in de documenten een koppeling werd gemaakt met etniciteit. In het
onderzoek van Jacobson e.a. (2008) naar de beweegredenen van Engelse politici
om antisociaal gedrag aan te pakken, worden problemen rond etnische jongeren
niet één keer genoemd. Ze noemden redenen als het verhogen van de kwaliteit
van leven en het opknappen van wijken. Tevens werd gesproken over problemen
rond jongeren in de binnensteden en het gevaar van het afglijden van overlastveroorzakers
naar crimineel gedrag. Maar het integratievraagstuk kwam in de politieke
en beleidsstukken niet één keer aan bod (Garret, 2006). Ter aanvulling is,
zoals aangegeven, het hoofd van de Anti-Social Behaviour Unit geïnterviewd. Zij
bevestigde dat etniciteit op geen enkele manier een rol speelt in het politieke
debat rond overlast. Deze afwezigheid kon ze niet verklaren anders dan dat er
geen gegevens over etniciteit en overlast bekend zijn.
Dat de verschillen tussen het Engelse en Nederlandse discours rond overlast
groot zijn, mag duidelijk zijn. Maar zoals eerder werd opgemerkt, wellicht verschilt
de problematiek ook daadwerkelijk en dan is het logisch dat de reacties uiteenlopen.
Reden voor een nadere bestudering van de overlastcijfers.
102