Themanummer over criminaliteit, migratie en etniciteit - Tweede Kamer

Tijdschrift voor Criminologie 2010-05-01
52(2010)2 : 105-217
behandelt, Spanje als doorvoerland van verdovende middelen genoemd (Kleemans
e.a., 2002).
In de door ons geanalyseerde opsporingsonderzoeken was er sprake van het verblijf
van een of meer Nederlandse verdachten in Spanje en van betrokkenheid bij
Spaanse rechtspersonen. Het ging daarbij om bedrijvigheid in branches die vaker
in drugsonderzoeken naar voren komen, zoals de horeca-, toerisme- en transportsector.
In elk onderzoek bleken diverse Nederlandse expats een Spaanse accommodatie
te hebben. In enkele gevallen was er sprake van de huur van een appartement
(soms in onderhuur van een andere Nederlandse crimineel) en in andere
gevallen ging het om zelf aangekochte woningen. Ook werd gezien dat voortvluchtige
Nederlanders in Spanje onderdak konden regelen via hun Nederlandse
contacten in het criminele circuit.
De Nederlandse criminele expats bleken naast een Spaanse accommodatie ook
over een adres in Nederland te beschikken. Een enkeling had zich formeel in
Nederland laten uitschrijven en was dus geëmigreerd. Desondanks was iedere
keer duidelijk te zien dat er intensieve en bestendige relaties met Nederland
waren, zowel met familieleden als met compagnons of anderen in het criminele
circuit. Er werd bijvoorbeeld vanuit Zuid-Spanje frequent op en neer gereisd,
waarbij ontmoetingen plaatsvonden op Schiphol of in horecagelegenheden in de
Randstad. Vaak ging het om een een- of tweedaags bezoek. De meeste misdaadondernemers
gebruikten zowel Nederlandse als Spaanse telefoonnummers.
Het merendeel van de Nederlandse misdaadondernemers die zich in Spanje hebben
gevestigd, komt uit de Randstad, Noord-Brabant en Limburg. Zij vestigden
zich langs de hele Spaanse oostkust; het gaat met name om de Costa Brava, Costa
Blanca, Costa del Sol, en de eilanden Ibiza en Mallorca. Daar zijn verschillende
redenen voor.
Afgezien van het mooiere weer, is het verblijf niet alleen aangenaam, maar ook
functioneel. Zo refereerde De Bruyne al aan het feit dat wonen in Spanje voor hen
fiscaal én strafrechtelijk aantrekkelijker is dan blijven wonen in Nederland (De
Bruyne, 1987; 1990). Als Nederlandse misdaadondernemer zijn zij voor de
Spaanse autoriteiten anoniem, althans wanneer ze niet internationaal gesignaleerd
staan. Met een Nederlands paspoort, een (luxe) huurauto en een gehuurde
of gekochte villa (bijvoorbeeld op naam van een Spaans bedrijf) kan de gemiddelde
Nederlandse misdaadondernemer onbekommerd aan de Spaanse Costas
verblijven. Eén opsporingsambtenaar oppert ook peer pressure als reden. Daarmee
doelt hij erop dat het voor sommige Nederlandse criminelen in hun milieu status
verschaft om een woning in Spanje te hebben. Daarmee zou te kennen worden
gegeven dat je het als crimineel gemaakt hebt. Wie niet meedoet, hoort er dan
automatisch minder bij.
Maar een belangrijke reden is zeker ook de criminele drugsmarkt. In Spanje zitten
zij dichter in de buurt van sommige bronlanden (Marokko, Libanon, maar ook
Colombia). Dit heeft, net zoals bij Amsterdam geconstateerd werd, een internationale
criminele gemeenschap aangetrokken waarin het goed zakendoen is. Het
is dan ook niet vreemd dat diverse Britse misdaadondernemers die in Nederlandse
dossiers naar voren kwamen, ook in Spanje opdoken. Daarbij hebben de
88