Themanummer over criminaliteit, migratie en etniciteit - Tweede Kamer

Tijdschrift voor Criminologie 2010-05-01
52(2010)2 : 105-217
De vraag blijft of deze inhoudsanalyse voldoende inzicht biedt in de achterliggende
processen die het beeld van 'de overlastgevende allochtoon' in de media
bepalen. Daarom zijn ter aanvulling drie journalisten en drie hoofdVchefredacteuren
van drie landelijke dagbladen (NRC, Trouw en de Volkskrant) geïnterviewd.
Het Nederlandse mediadiscours is vervolgens vergeleken met een enigszins overeenkomstige
situatie. Een dergelijke vergelijkende studie levert aanvullende gegevens
waarmee behalve een beschrijving van het discours mogelijk ook een verklaring
kan worden gevonden. In het geval van straatoverlast is het relevant te kijken
naar de situatie in Engeland. 6 Sinds 1998 is de aanpak van antisociaal gedrag
een speerpunt van de Engelse regering. Vooral na de introductie van de Anti-
Social Behaviour Order (ASBO) in 1999 heeft het overlastprobleem veel aandacht
gekregen. Na 2006, sinds het aantreden van Cordon Brown als premier, is deze
aandacht afgenomen (Donoghue, 2008).
Om een beeld te krijgen van het Engelse mediadiscours is vanwege praktische
overwegingen gekozen voor een iets andere opzet. Zowel de kwantitatieve als de
kwalitatieve inhoudsanalyse is uitgevoerd vanaf 2000 tot en met 2009, aangezien
vanaf dat jaar de digitale archieven via diverse zoekmachines beschikbaar waren.
Het jaar 2004 telde de meeste artikelen (N=1.000) over antisociaal gedrag in het
algemeen. Aangezien in die jaren niet een keer een koppeling werd gemaakt met
etniciteit is er geen vergelijking gemaakt over de tijd. Wel zijn er meer kranten
bestudeerd The Guardian, The Times, The Sun en The Independent om zo recht te
kunnen doen aan het Engelse krantenlandschap, dat grotere uitersten kent.
Helaas waren gezien de omvang van het onderzoek aanvullende interviews met
redactieleden niet mogelijk.
Toen bleek dat de uitkomsten van deze twee media-analyses nogal van elkaar verschilden,
is tevens gekozen voor een analyse van het politiek discours. Dit in de
hoop het geconstateerde verschil in de mediadiscoursen te kunnen verklaren en
de constructie van het probleem beter in kaart te brengen.
Het Nederlandse politiek discours is geconstrueerd aan de hand van een kwalitatieve
literatuuranalyse van Kamerstukken, regeringsplannen en spreekteksten uit
de Tweede Kamer. Deze analyse omvat de periode van 1993 (vanaf de eerste Integrale
veiligheidsrapportage) tot 2009. Om het beeld compleet te krijgen zijn in
2008 negen Tweede Kamerleden van negen verschillende partijen geïnterviewd. 7
Zij waren allen de woordvoerder 'jongerenoverlast' van hun partij. Het gehele
politieke Nederlandse spectrum is hierbij aan bod gekomen. Bovendien zijn
gesprekken gehouden met twee gemeenteraadsleden (WD, Amsterdam en PvdA,
Rotterdam) en twee beleidsmedewerkers (van de ministeries van Justitie en Binnenlandse
Zaken). Zij zijn gekozen vanwege hun regelmatige bijdrage in het
publieke debat en hun centrale rol in de beleidsvorming rond dit onderwerp.
Meer gemeenteraadsleden van andere steden zijn aangeschreven, maar zij hebben
niet of afwijzend gereageerd op het verzoek om een interview. In de semigestruc-
6 Wanneer Engeland wordt genoemd, valt Wales hier ook onder. In Schotland wordt overlast ook
aangepakt, maar enkele maatregelen zijn anders. Daarom blijft Schotland hier buiten beschou-
wing.
7 Allen toonden zich direct bereid tot een interview, hierbij is anonimiteit afgesproken.
97