Themanummer over criminaliteit, migratie en etniciteit - Tweede Kamer

Tijdschrift voor Criminologie 2010-05-01
52(2010)2 : 105-217
agenten van Bureau Warmoesstraat hem op basis van zijn kleur niet mochten
aanhouden. Soms wordt, bijvoorbeeld bij het uitbreiden van preventief fouilleren,
de mogelijkheid benoemd dat hangjongeren met een Marokkaans uiterlijk eerder
worden gecontroleerd dan die met een blank uiterlijk. Een rapport van Bureau
Jansen & Janssen, een organisatie die de politie kritisch volgt, besteedt aandacht
aan die mogelijkheid (www.bureaujansen.nl). Maar ook dit bureau constateert dat
de Nederlandse politie zich correcter gedraagt dan bijvoorbeeld de Britse politie.
Een andere verklaring kan zijn dat de Engelse situatie in de achterstandswijken
moeilijk te vergelijken is met de Nederlandse. In de van oudsher Engelse klassenmaatschappij
is de sociale achterstand van bepaalde buurten groter dan die van de
Nederlandse wijken. Bovendien is de opbouw van de problemen anders (Nicholas,
e.a. 2007). Er is een grotere groep blanken met een sociale achterstand. Dit is
mede ontstaan door het de-industrialiseren van bepaalde haven- en mijnbouwsteden
en de daarbij komende massale werkloosheid.
Daarnaast speelt mee dat Engelse steden sterker gesegregeerd zijn dan in Nederland.
Dat leidde tot problemen van een andere orde dan overlast, zoals bleek uit
de rassenrellen in de zomer van 2001 in Coldham, Bradford, Leeds en Burnely
(Waddington, 2007). Wellicht zijn Engelse instituties en media zich bewust van
de mogelijke explosiviteit in de steden en hanteren ze een vorm van zelfcensuur.
Of is Engeland, zoals de chef van het NRC over New York beweerde, inmiddels
zo'n gemengde samenleving dat het melden van de etnische achtergrond geen
toegevoegde waarde heeft? Hoewel dat niet waarschijnlijk lijkt sinds het Europese
electorale gewin van de zeer rechtse British National Party in juni 2009. Uit de
felle reacties hierop bleek dat ook in Engeland immigranten en etniciteit nog
belangrijke maatschappelijke thema's zijn.
Dit gezegd hebbende blijft het curieus dat het media- en het politiek discours van
beide landen zo ver uiteenlopen. Een dergelijk raadsel verdient verder onderzoek.
Bestudering van minder formele kanalen als internetfora geeft een breder beeld
van het discours. Ook een vergelijking tussen het Nederlandse discours en dat in
andere Europese landen als Duitsland of Frankrijk heeft toegevoegde waarde. Dan
ontstaat duidelijkheid over de vraag welke situatie uniek is, het Nederlandse of
het Engelse discours. Met die additionele informatie komt een theoretische verklaring
voor het mysterie dat hier is benoemd, dichterbij. Tot die tijd is het van
belang bewust te zijn van de Nederlandse barometer. Want het kwik geeft wellicht
niet de juiste stand van de samenleving aan.
Literatuur
Althoff, M. (2002). Zinloos geweld als thema in de media. Tijdschrift voor Criminologie, 3,
262-281.
Beunders, H. & Muller, E. (2005). Politie en media. Feiten, fictie en imagopolitiek. Apeldoorn:
Politie en Wetenschap.
Blom, M., Oudhof, J., Bijl, R.V. & Bakker, B.F.M. (2005). Verdacht van criminaliteit. Allochtonen
en autochtonen nader bekeken. Den Haag: Ministerie van Justitie/WODC/CBS.
107