Themanummer over criminaliteit, migratie en etniciteit - Tweede Kamer

Tijdschrift voor Criminologie 2010-05-01
52(2010)2 : 105-217
noemen. Van Belgische onderzoekers komt bovendien de kritiek dat de categorie
'etniciteit' in het Nederlandse onderzoek te veel centraal staat en er te weinig oog
is voor de methodologische valkuilen die met dit soort onderzoek gepaard gaan.
Zij stellen dat er ook meer aandacht zou moeten uitgaan naar de (combinatie van)
achterliggende factoren die criminaliteit eigenlijk verklaren. De themaredactie is
van mening dat deze onderwerpen nog steeds discussie en aandacht verdienen
om te voorkomen dat het onderzoek ongewild bijdraagt aan de uitsluiting van
hele groepen migranten, die in meerderheid niets met criminaliteit van doen hebben.
Daarbij moet bedacht worden dat criminaliteit van migranten en hun nakomelingen,
mobiel banditisme en migratiecriminaliteit verschillende fenomenen
zijn. Mede vanuit die gedachte tracht dit themanummer de diversiteit van vraagstukken
rondom migratie en criminaliteit te belichten.
De bijdragen in dit themanummer
In de eerste bijdrage aan dit themanummer leveren Blokland, Grimbergen,
Bemasco en Nieuwbeerta nieuwe cijfers met betrekking tot de betrokkenheid van
allochtone jongeren bij de geregistreerde criminaliteit in Nederland. Zij beschrijven
de criminele carrières van de mannelijke en vrouwelijke delinquenten in het
geboortecohort 1984 en vergelijken daarbij Nederlandse jongeren met 'tweede
generatie'-jongeren met een Turkse, Marokkaanse, Surinaamse en Antilliaanse
achtergrond. Een van hun bevindingen luidt dat een relatief klein deel van de
Antilliaanse en Marokkaanse geregistreerde daders een relatief groot deel van de
criminaliteit die voor deze groepen in dit cohort geregistreerd is, voor zijn rekening
neemt. Opvallend is dat het hierbij voor een deel om Marokkaanse meisjes
blijkt te gaan.
Terwijl naar de vier grote etnische minderheidsgroepen in Nederland betrekkelijk
veel criminologisch onderzoek is gedaan, geldt dit niet voor meer recente migrantengroepen,
zoals asielzoekers en (al dan niet pendelende) kenniswerkers. In dat
opzicht heeft het criminologisch onderzoek in Nederland en België de eerdergenoemde
veranderingen in de samenstelling van de wereldwijde migratiestromen
(nog) nauwelijks gevolgd. Wel is in Nederland vrij veel onderzoek verricht naar
criminaliteit onder illegaal verblijvenden, onder wie zich ook afgewezen asielzoekers
bevinden (Van der Leun & Engbersen, 2001; Leerkes, 2007; 2009). Daarbij
aansluitend analyseren De Boom, Snel en Engbersen in dit themanummer de
geregistreerde (verdenkingen van) criminaliteit onder asielmigranten met een
verblijfsvergunning of de Nederlandse nationaliteit, asielzoekers van wie de asielprocedure
nog loopt en afgewezen asielzoekers. Hun conclusie luidt dat naarmate
de juridische positie van de asielmigrant zwakker is, het percentage geregistreerde
verdachten in de betreffende groep toeneemt, ook als wordt gecorrigeerd voor
een aantal achtergrondkenmerken. Ook de typen delicten waarvan de onderscheiden
groepen in meer of mindere mate worden verdacht, blijken met de juridische
positie in verband te staan.
Zoals we hiervoor al hebben aangestipt, bestaat een deel van de meer recente
migratiestromen naar landen als Nederland en België uit migranten die heen en
12