Themanummer over criminaliteit, migratie en etniciteit - Tweede Kamer

Tijdschrift voor Criminologie 2010-05-01
52(2010)2 : 105-217
e.a., 2005). Hoewel onze data geen echte 'test' van Moffitts theorie toestaan, kan
wel worden nagegaan of patronen in delictgedrag die door de twee-padentheorie
worden voorspeld, in onze data aanwezig zijn.
Moffitts twee-padenmodel
Een belangrijk verklaringsmodel voor het ontstaan en de ontwikkeling van delinquent
gedrag onder jongeren is het twee-padenmodel van Moffitt (1993). Kort
samengevat worden binnen dit model twee ideaaltypische ontwikkelingspaden
onderscheiden, die elk hun eigen risicofactoren kennen. Het eerste ontwikkelingspad
is dat wat uitmondt in een patroon van chronisch en persistent delinquent
gedrag. Jongeren op dit pad worden vanaf hun geboorte gekenmerkt door
een 'moeilijk' temperament, wat, in combinatie met een tekortschietende gezinssituatie,
al op jonge leeftijd leidt tot probleemgedrag. Met de leeftijd ontwikkelt
dit probleemgedrag zich, versterkt door de negatieve reacties uit de omgeving, tot
een langdurig patroon van veelvuldig antisociaal en vaak ook agressief gedrag.
Het tweede ontwikkelingspad kenmerkt zich door een kortstondige periode van
delinquent gedrag tijdens de adolescentie. Jongeren op dit pad zijn geen 'moeilijke'
kinderen en worden in hun vroege ontwikkeling daarom ook niet geremd
door de negatieve gevolgen van eerder probleemgedrag. Het delinquente gedrag
dat deze jongeren tijdens de adolescentie beginnen te vertonen, is dan ook niet
het gevolg van hun persoonlijke constitutie of falende opvoeding, maar komt volgens
Moffitt primair voort uit een tijdelijk gevoel van onvrede en de door deze
jongeren ervaren mismatch tussen de door henzelf gekoesterde wens naar autonomie
en volwassenheid en de door de maatschappij voor jongeren in die leeftijdsfase
geboden mogelijkheden deze wens gestalte te geven. In deze leeftijdsperiode
vormen jongeren op het persistente ontwikkelingspad belangrijke rolmodellen
omdat hun antisociale gedrag hun, althans in de ogen van veel tot op dat moment
niet-antisociale jongeren, de schijn van autonomie geeft. Wanneer met het stijgen
van de leeftijd voor jongeren op het tijdelijke of adolescentiegelimiteerde ontwikkelingspad
de mogelijkheden om volwassen rollen te vervullen toenemen, neemt
hun (neiging tot) delinquent gedrag navenant af.
Gender
Volgens Moffitt (1994) komt persistent crimineel gedrag vaker voor onder jongens
en mannen dan onder meisjes en vrouwen omdat bij meisjes de kans op neurologische
beschadiging, ontwikkelingsachterstand en een 'moeilijk' temperament
kleiner is dan bij jongens. Hierdoor ontbreekt het bij meisjes vaker dan bij jongens
aan de combinatie van risicofactoren die de aanzet vormt voor de ontwikkeling
van een patroon van persistent antisociaal gedrag.
De kans op adolescentiegelimiteerd antisociaal gedrag daarentegen, is in beginsel
voor meisjes en jongens gelijk, maar wordt volgens het twee-padenmodel wel
sterk beïnvloed door de toegang die jongeren hebben tot antisociale leeftijdsgenoten
die kunnen dienen als rolmodel en de mate waarin de gevolgen van delinquent
gedrag als belonend worden ervaren. Antisociale rolmodellen zijn vaak
21