Themanummer over criminaliteit, migratie en etniciteit - Tweede Kamer

Tijdschrift voor Criminologie 2010-05-01
52(2010)2 : 105-217
redactie in het bijzonder geïnteresseerd in (lands)grensoverschrijdende criminaliteit,
zoals mobiel banditisme of criminaliteit waarbij gebruik wordt gemaakt van
de sociale relaties binnen transnationale gemeenschappen. Ook is aandacht
gevraagd voor migratiecriminaliteit, dat wil zeggen criminaliteit die als doel heeft
om migratie mogelijk te maken, zoals identiteitsfraude en mensensmokkel. In dit
themanummer komen de meeste van de genoemde onderwerpen daadwerkelijk
aan de orde.
De globale context van migratie en criminaliteit
Internationale migratie is verre van nieuw. Een klassiek immigratieland als de
Verenigde Staten heeft een lange geschiedenis op dit terrein, maar ook voor landen
als Nederland en België was er al lang voor de gastarbeiderperiode internationale
immigratie en emigratie. Momenteel is de migratie naar de Europese Unie als
geheel ongeveer even omvangrijk als die naar de Verenigde Staten. 1 Het percentage
migranten als deel van de wereldbevolking ligt redelijk stabiel op zo'n 2,5 tot
3 procent (UNDESA, 2006). Tussen 1960 en 2005 is het geschatte aantal internationale
migranten in absolute aantallen meer dan verdubbeld. Van het totale aantal
internationale migranten bevinden er zich 115 miljoen in rijke landen en
75 miljoen in ontwikkelingslanden, met een trend naar migratie naar rijke landen
(UNDESA, 2006).
In de migratieliteratuur wordt erop gewezen dat de globalisering die zich sinds de
Tweede Wereldoorlog heeft voorgedaan, heeft geleid tot diversificatie, fragmentering
en een toegenomen complexiteit van migratiestromen (Massey e.a. 1993;
Castles & Miller, 2003; IMI, 2006; Koser & Lutz, 1998; Wets, 2001; Adam e.a.,
2002; Geets e.a., 2006; Geets & Timmerman, 2010). Meer landen hebben met
immigratie en emigratie te maken gekregen, waarbij 'zendende' landen tegelijkertijd
ontvangende landen of transitlanden kunnen zijn. Migranten vertrekken niet
meer vanuit één bepaald land naar één bestemmingsland, maar kunnen achtereenvolgens
verschillende bestemmingslanden aandoen. Anderen pendelen heen
en weer tussen hun herkomstland en een of meerdere bestemmingslanden. Terwijl
sommigen zich min of meer permanent in een ander land vestigen, blijft voor
anderen de mogelijkheid tot retourmigratie een reële optie.
Van de Nederlandse bevolking behoort op dit moment ongeveer 20 procent tot de
'allochtonen', waarvan een op de negen personen tot de niet-westerse immigranten,
zowel van de eerste en de tweede generatie als, voor een klein deel, van de
derde generatie. 2 Het Nederlandse Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS)
1 Vermeld in een gezamenlijke notitie van de minister voor Ontwikkelingssamenwerking en de
staatssecretaris van Justitie, zie: www.iom-nederland.nl/dsresource?objectid=1527&type=org.
2 Kerncijfers bevolking, www.cbs.nl, geraadpleegd februari 2009.